Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Utekstowiona przestrzeń miejska w świetle badań mediolingwistycznych
Kontakt: Magdalena Makowska
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 34 (2020): Socjolingwistyka
Abstrakt
Dyskusje o współczesnej komunikacji koncentrują się zwykle wokół jej wariantów zapośredniczonych medialnie. Okazuje się jednak, że także przestrzeń miejska może stanowić ciekawe źródło inspiracji do badań nad komunikacją, gdyż pełna jest ona tekstów, które przyjmują w niej różnorodne funkcje. Badania tzw. pejzażu językowego koncentrują się na warstwie werbalnej tekstu. Tymczasem większość tekstów miejskich stanowią teksty multimodalne, operujące nie tylko słowem, lecz także obrazem. W artykule podjęto próbę opisu multimodalnego pejzażu miejskiego Krakowa. Zebrany materiał badawczy poddano analizie ze względu na budowę tekstów oraz pełnione przez nie zadania, co stało się podstawą do stworzenia profilu tekstów miejskich w ujęciu strukturalno-funkcjonalnym.
Słowa kluczowe
- Auer, P. 2010. „Sprachliche Landschaften”. W Sprache intermedial: Stimme und Schrift, Bild und Ton, red. A. Deppermann, i A. Linke. Berlin, New York: De Gruyter, 271–298.
- Barthes, R. 1986. „Semiology and the Urban”. W The City and the Sign: An Introduction to Urban Semiotics, red. M. Gottdiener, i A.Ph. Lagopoulos. New York: Columbia University Press, 87–98.
- Chudzik, A. 2006. „Typy ikoniczności w szyldach”. W Ikoniczność znaku. Słowo – przedmiot – obraz – gest, red. E. Tabakowska. Kraków: Universitas, 117–130.
- Domke, Ch. 2010. „Texte im öffentlichen Raum: Formen medienvermittelter Kommunikation auf Bahnhöfen”. W Neue Medien – neue Formate. Ausdifferenzierung und Konvergenz in der Medienkommunikation, red. H.-J. Bucher, T. Glonning, i K. Lehnen. Frankfurt, New York: Campus Verlag, 257–281.
- Domke, Ch. 2013. „Ortsgebundenheit als distinktives Merkmal in der Textanalyse”. Zeitschrift für germanistische Linguistik 41 (1): 102–126.
- Eco, U. 2003. Nieobecna struktura. tłum. A. Weinsberg, i P. Bravo. Warszawa: Wydawnictwo KR.
- Góral, B. 2011. „Czym jest pejzaż językowy (linguistic landscape)”. Investigationes Linguisticae 24: 41–60.
- Greimas, A.J. 1970. „Sémantique, sémiotique et sémiologie”. W Sign, Language, Culture, red. A.J. Greimas, R. Jakobson, M.R. Mayenowa, i S.K. Saujman. Paris, The Hague: Mouton, 13–27.
- Grice, H.P. 1993. „Logik und Konversation”. W Handlung, Kommunikation, Bedeutung, red. G. Meggle. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag, 243–265.
- Jałowiecki, B., i W. Łukowski, red. 2008. Szata informacyjna miasta, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Jaworski, A., i C. Thurlow. 2010: „Introducing Semiotic Landscapes”. W Semiotic Landscapes: Language, Image, Space, red. A. Jaworski, i C. Thurlow. London, New York: Continuum, 1–40.
- Koschany, R. 2013. „Semiotyka miasta: od lektury «tekstu» do interpretacji jako praktyki miejskiej”. Studia Kulturoznawcze 3 (1): 109–124.
- Krampen, M. 1979. Meaning in the Urban Environment. London: Pion.
- Kress G., i T. van Leeuwen. 1996. Reading Images. The Grammar of Visual Design. London: Routledge.
- Landry, R., i R. Bourhis. 1997. „Linguistic Landscape and Ethnolinguistic Vitality: An Empirical Study”. Journal of Language and Social Psychology 16 (1): 23–49.
- Łotman, J. 2008. „Przestrzenie symboliczne”. W J. Łotman. Uniwersum umysłu. Semiotyczna teoria kultury. tłum. B. Żyłko. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 297–298.
- Matyja, R. 2017. „Miasto jako przestrzeń, węzeł i system. Analiza z perspektywy badań politologicznych”. Acta Politica Polonica 41 (3): 5–16.
- Moser, A. 2001. „Język informacyjny wielkiego miasta na przykładzie centrum Warszawy”. Studia Regionalne i Lokalne 6 (2–3): 127–148.
- Schmitz, U. 2004. „Schrift und Bild im öffentlichen Raum”. Mitteilungen des Deutschen Germanistenverbandes 1: 58–74.
- Schmitz, U. 2015. „Badanie płaszczyzn wizualnych. Wprowadzenie”. tłum. M. Makowska. W Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń, red. R. Opiłowski, J. Jarosz, i P. Staniewski. Wrocław, Dresden: ATUT, Neisse Verlag, 57–77.
- Schmitz, U. 2016a. „Sprachwandel im Augenblick – Kleinteilige Texte auf Sehflächen”. W PerspektivWechsel oder: Die Wiederentdeckung der Philologie, red. S. Kwekkeboom, i S. Waldenberger. Berlin: Erich Schmidt Verlag, 233–247.
- Schmitz, U. 2016b. „Sehflächen. Sprache und Layout”. W Angemessenheit. Einsichten in Sprachgebräuche, red. J. Schiewe. Göttingen: Wallstein, 24–37.
- Schmitz, U. 2017 „Randgrammatik und Design”. Sprachreport 33 (3): 8–17.
- Schmitz, U. 2018. „Media Linguistic Landescapes”. Journal für Medienlinguistik, 1 (1): 1–34.
- Schmitz, U., i E. Ziegler. 2016. „Sichtbare Dialoge im öffentlichen Raum”. Zeitschrift für germanistische Linguistik 44 (3): 469–502.
- Scollon R., i S.W. Scollon. 2003. Discourses in Place: Language in the Material World. London, New York: Routledge.
- Stöckl, H. 2004. „Typographie: Gewand und Körper des Textes – Linguistische Überlegungen zu typographischer Gestaltung”. Zeitschrift für Allgemeine Linguistik 41: 5–47.
- Stöckl, H. 2015. „Czytanie tekstów językowo-obrazowych? Elementy kompetencji podstawowej”. tłum. J. Pociask. W Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń, red. R. Opiłowski, J. Jarosz, i P. Staniewski. Wrocław, Dresden: ATUT, Neisse Verlag, 113–137.
- Wallis, A. 1979. Informacja i gwar. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
- WSJP: Żmigrodzki, P., red. 2007–. Wielki słownik języka polskiego. https://wsjp.pl (10 lutego 2020).
Referencje
Auer, P. 2010. „Sprachliche Landschaften”. W Sprache intermedial: Stimme und Schrift, Bild und Ton, red. A. Deppermann, i A. Linke. Berlin, New York: De Gruyter, 271–298.
Barthes, R. 1986. „Semiology and the Urban”. W The City and the Sign: An Introduction to Urban Semiotics, red. M. Gottdiener, i A.Ph. Lagopoulos. New York: Columbia University Press, 87–98.
Chudzik, A. 2006. „Typy ikoniczności w szyldach”. W Ikoniczność znaku. Słowo – przedmiot – obraz – gest, red. E. Tabakowska. Kraków: Universitas, 117–130.
Domke, Ch. 2010. „Texte im öffentlichen Raum: Formen medienvermittelter Kommunikation auf Bahnhöfen”. W Neue Medien – neue Formate. Ausdifferenzierung und Konvergenz in der Medienkommunikation, red. H.-J. Bucher, T. Glonning, i K. Lehnen. Frankfurt, New York: Campus Verlag, 257–281.
Domke, Ch. 2013. „Ortsgebundenheit als distinktives Merkmal in der Textanalyse”. Zeitschrift für germanistische Linguistik 41 (1): 102–126.
Eco, U. 2003. Nieobecna struktura. tłum. A. Weinsberg, i P. Bravo. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Góral, B. 2011. „Czym jest pejzaż językowy (linguistic landscape)”. Investigationes Linguisticae 24: 41–60.
Greimas, A.J. 1970. „Sémantique, sémiotique et sémiologie”. W Sign, Language, Culture, red. A.J. Greimas, R. Jakobson, M.R. Mayenowa, i S.K. Saujman. Paris, The Hague: Mouton, 13–27.
Grice, H.P. 1993. „Logik und Konversation”. W Handlung, Kommunikation, Bedeutung, red. G. Meggle. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag, 243–265.
Jałowiecki, B., i W. Łukowski, red. 2008. Szata informacyjna miasta, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Jaworski, A., i C. Thurlow. 2010: „Introducing Semiotic Landscapes”. W Semiotic Landscapes: Language, Image, Space, red. A. Jaworski, i C. Thurlow. London, New York: Continuum, 1–40.
Koschany, R. 2013. „Semiotyka miasta: od lektury «tekstu» do interpretacji jako praktyki miejskiej”. Studia Kulturoznawcze 3 (1): 109–124.
Krampen, M. 1979. Meaning in the Urban Environment. London: Pion.
Kress G., i T. van Leeuwen. 1996. Reading Images. The Grammar of Visual Design. London: Routledge.
Landry, R., i R. Bourhis. 1997. „Linguistic Landscape and Ethnolinguistic Vitality: An Empirical Study”. Journal of Language and Social Psychology 16 (1): 23–49.
Łotman, J. 2008. „Przestrzenie symboliczne”. W J. Łotman. Uniwersum umysłu. Semiotyczna teoria kultury. tłum. B. Żyłko. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 297–298.
Matyja, R. 2017. „Miasto jako przestrzeń, węzeł i system. Analiza z perspektywy badań politologicznych”. Acta Politica Polonica 41 (3): 5–16.
Moser, A. 2001. „Język informacyjny wielkiego miasta na przykładzie centrum Warszawy”. Studia Regionalne i Lokalne 6 (2–3): 127–148.
Schmitz, U. 2004. „Schrift und Bild im öffentlichen Raum”. Mitteilungen des Deutschen Germanistenverbandes 1: 58–74.
Schmitz, U. 2015. „Badanie płaszczyzn wizualnych. Wprowadzenie”. tłum. M. Makowska. W Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń, red. R. Opiłowski, J. Jarosz, i P. Staniewski. Wrocław, Dresden: ATUT, Neisse Verlag, 57–77.
Schmitz, U. 2016a. „Sprachwandel im Augenblick – Kleinteilige Texte auf Sehflächen”. W PerspektivWechsel oder: Die Wiederentdeckung der Philologie, red. S. Kwekkeboom, i S. Waldenberger. Berlin: Erich Schmidt Verlag, 233–247.
Schmitz, U. 2016b. „Sehflächen. Sprache und Layout”. W Angemessenheit. Einsichten in Sprachgebräuche, red. J. Schiewe. Göttingen: Wallstein, 24–37.
Schmitz, U. 2017 „Randgrammatik und Design”. Sprachreport 33 (3): 8–17.
Schmitz, U. 2018. „Media Linguistic Landescapes”. Journal für Medienlinguistik, 1 (1): 1–34.
Schmitz, U., i E. Ziegler. 2016. „Sichtbare Dialoge im öffentlichen Raum”. Zeitschrift für germanistische Linguistik 44 (3): 469–502.
Scollon R., i S.W. Scollon. 2003. Discourses in Place: Language in the Material World. London, New York: Routledge.
Stöckl, H. 2004. „Typographie: Gewand und Körper des Textes – Linguistische Überlegungen zu typographischer Gestaltung”. Zeitschrift für Allgemeine Linguistik 41: 5–47.
Stöckl, H. 2015. „Czytanie tekstów językowo-obrazowych? Elementy kompetencji podstawowej”. tłum. J. Pociask. W Lingwistyka mediów. Antologia tłumaczeń, red. R. Opiłowski, J. Jarosz, i P. Staniewski. Wrocław, Dresden: ATUT, Neisse Verlag, 113–137.
Wallis, A. 1979. Informacja i gwar. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
WSJP: Żmigrodzki, P., red. 2007–. Wielki słownik języka polskiego. https://wsjp.pl (10 lutego 2020).