Numer

Tom 38 Nr 1 (2024): Socjolingwistyka

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Strategie deprecjonowania w internetowym dyskursie o dzieciach

https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.38.12
Emilia Bańczyk
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska
https://orcid.org/0000-0002-6155-2701

Kontakt: Emilia Bańczyk

emilia.kaluzinska@gmail.com

SOCJOLINGWISTYKA, Tom 38 Nr 1 (2024): Socjolingwistyka

Abstrakt

Artykuł dotyczy języka obraźliwego, w tym także hejtu i mowy nienawiści. Przedmiot badań stanowi dyskurs internetowy, którego tematem są negatywnie postrzegane dzieci. Autorka omawia sposoby wyrażania niechęci wobec dzieci na podstawie fragmentu dyskusji na Facebooku dotyczącej obecności dzieci w miejscach publicznych. Analizie poddaje 110 pierwszych negatywnie wartościujących dzieci i ich rodziców komentarzy, które zostały opublikowane pod postem Onetu Styl Życia z 4 lipca 2022: „Dwulatka wyła w pociągu przez 15 minut. Jak masz dzieci, to nie podróżuj” [LIST] Z gówniakami się nie podróżuje – rzucił mężczyzna w białej koszuli i marynarce...”. Post ten wzbudził ogromne zainteresowanie internautów, pojawiło się pod nim 12 tys. komentarzy, udostępniono go niemal 500 razy.


Procedura badawcza polega na wyłonieniu: deprecjonujących strategii nazywania dzieci (bachor, bąbelek, kaszojad, brajanki i dżesiczki), tego, co się o dzieciach mówi (predykacje czasownikowe i przymiotnikowe), tego, co się mówi o ich rodzicach (deprecjacja metonimiczna) oraz postulatów związanych z obecnością dzieci w miejscach publicznych. Zaplecze teoretyczne rozważań stanowi lingwistyczna analiza dyskursu w ujęciu Waldemara Czachura, która, jako kategoria integrująca i otwarta, pozwala na łączenie różnych metod, umożliwiające szerszy ogląd problemu, tutaj zwłaszcza na wykorzystanie dorobku etnolingwistyki, pragmalingwistyki i krytycznej analizy dyskursu.


Wnioski z przeprowadzonej analizy dotyczą społecznych inklinacji stosowania obraźliwego języka wobec dzieci. Nieumiejętność odróżnienia w dziecku tego, co biologiczne, od tego, co społeczne, posługiwanie się schematami myślowymi, uproszczeniami, uogólnieniami, hiperbolizacją, karykaturą czyni z dziecka dziwowisko. W dodatku utrata społecznego kontaktu z dzieckiem, nieznajomość jego natury sprawiają, że czytający takie wypowiedzi internauci mogą łatwiej przyjmować je jako własne poglądy. Samą zaś niechęć wobec całej grupy społecznej możemy potraktować jako uprzedzenie do niej, które niszczy możliwości porozumienia będącego fundamentem współdziałania i społecznej koegzystencji.

Słowa kluczowe

dziecko dziecizm madka język obraźliwy mowa nienawiści internet deprecjonowanie child childism madka [mudda, welfare mother] offensive language hate speech Internet deprecation
Referencje
  1. Awdiejew, A. 2005. „Strategie konwersacyjne”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 7/2: 127–150.
  2. Bańczyk, E. 2021. „Internetowa madka jako wariant stereotypu współczesnej matki”. Język Polski 101(2): 71–86.
  3. Bańczyk, E. 2024. „W poszukiwaniu przyczyn wyrażania niechęci wobec dzieci w internecie”. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova 9: 221–242.
  4. Bartmiński, J. 1998. „Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem”. W Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, red. J. Anusiewicz i J. Bartmiński. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 63–83.
  5. Bieńko, M. 2015. „Perfekcyjna matka oraz bachor w poradnikach i bezradnikach współczesnej popkultury”. W Rodzina wobec wyzwań współczesności, red. I. Taranowicz i S. Grotowska. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ARBORETRUM, 91–106.
  6. Bonnichsen, S. 2011. Three Types of Youth Liberation: Youth Equality, Youth Power, Youth Culture. Washington, DC: National Youth Rights Association.
  7. Brzeziński, W. 2012. „Obraz dziecka w perspektywie historyczno-porównawczej. Przeszłość we współczesności, współczesność w przeszłości”. Przegląd Pedagogiczny 1: 141–153.
  8. Burkacka, I. 2020. „Janusze, halyny, sebixy i karyny. Memy internetowe jako źródło nowych eponimów”. Poradnik Językowy 4(773): 21–34.
  9. Cegieła, A. 2018. „Uwagi o kryteriach etycznej oceny wypowiedzi”. Poradnik Językowy 755(6): 18–34.
  10. Cegieła, A. 2020. „Mowa nienawiści”. Poradnik Językowy 773(4): 60–70.
  11. Culpeper, J. 2005. „Impoliteness and entertainment in the television quiz show: The weakest link”. Journal of Politeness Research 1(1): 35–72.
  12. Culpeper, J. 2011. Impoliteness: Using Language to Cause Offence. Cambridge: University Press.
  13. Czachur, W. 2020. Lingwistyka dyskursu jako integrujący program badawczy. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
  14. Davidson, T., i in. 2017. „Automated Hate Speech Detection and the Problem of Offensive Language”. Proceedings of the International AAAI Conference on Web and Social Media 11(1): 512–515.
  15. Dijk, van T.A. 1984. Prejudice in Discourse: An Analysis of Ethnic Prejudice in Cognition and Conversation. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
  16. Dijk, van T.A. 2003. „Dyskurs polityczny i ideologia”. Etnolingwistyka 15: 7–18.
  17. Dobosz, D., i K. Front-Dziurkowska. 2019. „Adultyzm – próba sygnalizacji zjawiska na podstawie badań własnych”. Kultura i Edukacja 1(123): 197–215.
  18. Fisher, M. 2023. W trybach chaosu. Jak media społecznościowe przeprogramowały nasze umysły i nasz świat. Kraków: Szczeliny.
  19. Flasher, J. 1978. „Adultism”. Adolescence 13(51): 517–523.
  20. Fras, J. 2005. Komunikacja polityczna. Wybrane zagadnienia gatunków i języka wypowiedzi. Wrocław: Wydawnictwo UWr.
  21. Grzegorczykowa, R. 1991. „Obelga jako akt mowy”. Poradnik Językowy 5-6: 193–200.
  22. Haugh, M., i V. Sinkeviciute. 2019. „Offence and Conflict Talk”. W The Routledge Handbook of Language in Conflict, red. E. Mathew, L. Jeffries i J. O’Driscoll. London: Routledge, 196–214.
  23. Jarosz, E. 2013. „Społeczne wykluczenie i dyskryminacja dzieci – marginalizowany obszar nierówności społecznych”. Studia Edukacyjne 23: 89–101.
  24. Kocoń, J., i in. 2021. „Offensive, Aggressive, and Hate Speech analysis: From Data-centric to Human-centered Approach”. Information Processing & Management 58(5): 1–26.
  25. Kocoń, J., P. Miłkowski, i K. Kanclerz. 2021. „MultiEmo: Multilingual, Multilevel, Multidomain Sentiment Analysis Corpus of Consumer Reviews”. W Computational Science – ICCS 2021, red. M. Paszynski, D. Kranzlmüller, V. Krzhizhanovskaya i J.J. Dongarra, Cham: Springer, 297–312.
  26. Krekula, C., P. Nikander, i M. Wilińska. 2018. „Multiple Marginalizations Based on Age: Gendered Ageism and Beyond”. W Contemporary Perspectives on Ageism, International Perspectives on Aging, vol. 19, red. L. Ayalon i C. Tesch-Römer. Cham: Springer, 33–50.
  27. Lewandowska-Tomaszczyk, B. 2022. „A Simplified Taxonomy of Offensive Language (SOL) for Computational Applications”. Konin Language Studies, Faculty of Humanities and Social Sciences 10(3): 213–227.
  28. Libura, A. 2021. „Perspektywy poszerzenia badań nad relacją między językiem a kulturą o analizy humoru. Na przykładzie stereotypu «madki» w memach internetowych”. Prace Filologiczne 76: 321–346.
  29. Liebel, M. 2017. „Adultyzm i dyskryminacja wobec dzieci ze względu na wiek”. W Prawa dziecka w kontekście międzykulturowości. Janusz Korczak na nowo odczytany, red. M. Liebel i U. Markowska-Manista. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 131–158.
  30. Łaziński, M. 2017. „Młodzieżowe słowo roku 2017 – komentarz na tydzień przed końcem trwania plebiscytu”. https://sjp.pwn.pl/mlodziezowe-slowo-roku/ haslo/Mlodziezowe-slowo-roku-2017-komentarz-na-tydzien-przed-koncem-trwania-plebiscytu;6368967.html (12 czerwca 2024).
  31. Maffesoli, M. 2019. Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych. Warszawa: PWN.
  32. Majewska, M. 2005. Akty deprecjonujące siebie i innych. Studium pragmalingwistyczne. Kraków: Universitas.
  33. Marciniak-Firadza, R. 2013. Nazwy osobowych wykonawców czynności w gwarach małopolsko-mazowieckiego pogranicza językowego, Cz. I. Studium słowotwórczo-leksykalne. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
  34. Nowak, W. 2000. „Teoretyczne i metodologiczne problemy badań stereotypów. Cz. II”. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia z Nauk Społecznych 15: 23–36.
  35. Opara, A. 2020. „Grażyna za oceanem. Kim naprawdę jest Karen?”. Krytyka Polityczna, https://krytykapolityczna.pl/swiat/grazyna-za-oceanem-kim-naprawde-jest-karen-opara/ (12 czerwca 2024).
  36. Phiri, P. 2023. „Wokeism: An Analysis of its Impact on Society and the Emergence of Woke Capitalism”. Diversity and Equality in Health and Care 20(3): 1–5.
  37. Podgórska-Jachnik, D. 2013. „Deprecjacja osób z niepełnosprawnością w dyskursie publicznym za pośrednictwem mediów”. W Człowiek z niepełnosprawnością w rezerwacie przestrzeni publicznej, Seria Palące problemy, red. Z. Gajdzica. Kraków: Oficyna Wyd. „Impuls”, 65–110.
  38. Reisigl, M. 2010. „Dyskryminacja w dyskursach”. Tekst i Dyskurs 3: 27–61.
  39. Rosół, R. 2010. „O zapomnianych znaczeniach pol. bachor i bachur”. Linguistica Copernicana 1(3): 235–249.
  40. Sajewicz, M. 2019. „Pejoratywne nazwy subiektów oznaczające człowieka ze względu na ruch, przemieszczanie się w przestrzeni w peryferyjnych gwarach białoruskich okolic Lewkowa Starego na Białostocczyźnie”. Białorusycystyka Białostocka 11: 267–283.
  41. Szukalski, P. 2008. „Ageizm – dyskryminacja ze względu na wiek”. W Starzenie się ludności Polski – między demografią a gerontologią społeczną, red. J.K. Kowalewski i P. Szukalski. Łódź: Wydawnictwo UŁ, 153–184.
  42. Tosi, J., i B. Warmke. 2017. „Moral Grandstanding. There is a Lot of It About, All of It Bad”. Aeon 10 maja 2017.
  43. Wileczek, A. 2018. Kod młodości. Młodomowa w kontekstach społeczno-kulturowych. Warszawa: PWN.
  44. Wileczek, A., i P. Raczyński. „Madka i madkizm. O stereotypizacji w «antymadkowych» społecznościach internetowych”. Prace Językoznawcze 23(1): 151–167.
  45. Winiewski, M. i in. 2017. Mowa nienawiści, mowa pogardy. Raport z badania przemocy werbalnej wobec grup mniejszościowych. https://www.batory.org.pl/upload/files/pdf/MOWA_NIENAWISCI_MOWA_POGARDY_INTERNET.pdf (12 czerwca 2024).
  46. Wodak, R., J. Culpeper, i E. Semino. 2020. „Shameless Normalisation of Impoliteness: Berlusconi’s and Trump’s Press Conferences”. Discourse and Society 32.
  47. Wyrwas, K. 2021. „«Oko za oko, ząb za ząb». Mowa nienawiści i hejt na fanpage’u Ośrodka Monitorowania Zachowań Rasistowskich i Ksenofobicznych”. W Nie/porozumienie, nie/tolerancja, w(y)kluczenie w języku i kulturze, red. E. Biłas-Pleszak i in. Katowice: Wydawnictwo UŚ, 121–132.
  48. Young-Bruehl, E. 2012. Childism. Confronting Prejudice Against Children. New Haven/London: Yale University Press.
  49. Zdunkiewicz-Jedynak, D. 2016. „Nowe wyrazy w polszczyźnie XXI wieku odnoszące się do werbalnej agresji i przemocy”. W Język a Kultura. T. 26: Kulturowe uwarunkowania zachowań językowych, red. A. Burzyńska-Kamieniecka. Wrocław: Wydawnictwo UWr, 37–46.
Read More
Biografie autora nie są dostępne.
Pobierz PDF
PDF
Statystyki
Przeczytano : 173 Pobrano: 106

Downloads

Download data is not yet available.