SOCJOLINGWISTYKA
by Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
openjournathemelogo
Szybki skok do zawartości strony
  • Nawigacja główna
  • Główna treść
  • Pasek boczny

logo

  • O nas
    • Zespół redakcyjny
    • Cel i zakres czasopisma
    • Polityka czasopisma
    • Zasady etyczne
    • Lista recenzentów
    • Kontakt
  • Dla autorów i recenzentów
    • Wytyczne edytorskie
    • Proces recenzji
    • Formularz recenzencki
    • Instrukcje OJS
  • Aktualny numer
  • Ogłoszenia
  • Archiwum
  • Home
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Languages
    • English
    • Polski
  • O nas
    • Zespół redakcyjny
    • Cel i zakres czasopisma
    • Polityka czasopisma
    • Zasady etyczne
    • Lista recenzentów
    • Kontakt
  • Dla autorów i recenzentów
    • Wytyczne edytorskie
    • Proces recenzji
    • Formularz recenzencki
    • Instrukcje OJS
  • Aktualny numer
  • Ogłoszenia
  • Archiwum
  1. Strona domowa
  2. Archiwum
  3. Tom 38 Nr 1 (2024): Socjolingwistyka
  4. ROZPRAWY I ARTYKUŁY

Numer

Tom 38 Nr 1 (2024): Socjolingwistyka

Data publikacji numeru: 31.12.2024
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Wokół wspólnot językowych Karla Vosslera

https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.38.6
Marek Cieszkowski
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Polska
https://orcid.org/0000-0003-3170-9867

Kontakt: Marek Cieszkowski

marek.cieszkowski@wp.pl

SOCJOLINGWISTYKA, Tom 38 Nr 1 (2024): Socjolingwistyka
Data publikacji artykułu: 31.12.2024

  • Abstrakt
  • Cytuj
  • Referencje
  • Autor Szczegóły

Abstrakt

W 1925 roku ukazuje się rozprawa Geist und Kultur in der Sprache Karla Vosslera (1872–1949) – niemieckiego romanisty, językoznawcy i historyka literatury. Jest to wprawdzie publikacja z zakresu filozofii języka, w której Vossler prezentuje swoje poglądy na temat języka i językoznawstwa, ale zawiera oprócz tego na tyle oryginalne poglądy dotyczące kształtowania się i funkcjonowania wspólnot językowych oraz ich społecznych, kulturowych i politycznych uwarunkowań, że warto je dziś po niemal stu latach przypomnieć, wydobyć znów na światło dzienne, gdyż nigdy – co może zastanawiać – nie były przedmiotem szerszej dyskusji wśród językoznawców i nie stanowiły zasadniczo źródła cytowań.
Wspólnota językowa (niem. Sprachgemeinschaft) to pojęcie obecne w niemieckojęzycznej literaturze naukowej od I poł. XIX w. i kojarzone ad hoc z Wilhelmem von Humboldtem – przedstawicielem niemieckiej filozofii idealistycznej. Vossler wpisuje się w tę tradycję, traktuje intelektualny dorobek poprzednika jako podstawę do dalszych przemyśleń, krytykuje pozytywistyczne poglądy na język i stosowane w językoznawstwie metody badań, rozwija koncepcją języka jako zjawiska estetycznego, łącząc je z heglowską kategorią filozofii ducha jako osnowy bytu i podmiotu historii. Jego wspólnota językowa jawi się jako skomplikowana przestrzeń społecznych zależności i kulturowych odniesień, w której język narodowy (niem. Nationalsprache) i poczucie przynależności narodowej (niem. Nationalgefühl) odgrywają wiodącą rolę.
Celem artykułu jest krytyczne spojrzenie na specyfikę wspólnoty językowej Karla Vosslera, próba dotarcia do jej odrębności oraz zawartego w niej substratu eksploracyjno-eksplanacyjnego. Poniższa interpretacja to pretekst do zaprezentowania zapomnianego projektu, w którym uczony w czynnikach społeczno-kulturowych, politycznych, religijnych i historycznych widział podstawę (wspólnotowego) rozwoju języka i źródło jego witalności.

Słowa kluczowe

filozofia ducha antypozytywistyczna koncepcja języka i językoznawstwa wspólnota językowa język narodowy poczucie przynależności narodowej philosophy of spirit antipositivist conception of language and linguistics speech community national language national feeling

Pełny artykuł

Generated from XML file
Referencje
  1. Anusiewicz, J. 1999. „Problematyka językowego obrazu świata w poglądach niektórych językoznawców i filozofów niemieckich XX wieku”. W Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 261–289.
  2. Cieszkowski, M. 2024. „Karl Vossler und Benedetto Croce im Dialog. Zur Konzeption einer antipositivistischen Sprachwissenschaft“. W Interkulturelle Germanistik: Mediterrane Räume. Geschichte und Gegenwart eines interkulturellen Austauschs. T. 5, red. T. Zelić, Z.V. Sambunjak, H. Begonja, A.P. Pintarić i G.L. Schiewer. Bielefeld: transcript, 85–97.
  3. Cieszkowski, M. 2024. „Sprache als polare Struktur zwischen Schöpfung und Entwicklung. Kulturelle Grundlagen einer Philosophie der Sprache bei Karl Vossler“. W Linguistik der Interkulturalität. Dimensionen eines interdisziplinaren Forschungsfeldes. T. 1, red. V.E. Künkel, S. Bonacchi, D.H. Rellstab, J. Roche, G.L. Schiewer i J. Warmbold. Baden-Baden: Ergon, 31–48.
  4. Grabarczyk, Z. 2003. „Cele i zadania wspólnoty językowej”. Acta Neophilologica 5: 43–54.
  5. Humboldt, W. von 1965. „O różnicach w budowie różnych języków oraz ich wpływie na duchowy rozwój ludzkości”, przeł. T. Dmochowska. W Teoria badań literackich za granicą. Antologia. T. 1 Romantyzm i pozytywizm. Cz. 1. Kierunki romantyczne i przedmarksowska rosyjska szkoła realizmu, wybór, rozprawa wstępna, komentarze S. Skwarczyńska. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 140–147.
  6. Humboldt, W. von 2002. O myśli i mowie. Wybór pism z teorii poznania, filozofii dziejów i filozofii języka, oprac. E.M. Kowalska. Warszawa: PWN.
  7. Mańczyk, A. 1982. Wspólnota językowa i jej obraz świata. Zielona Góra: Wydawnictwo WSP.
  8. Rohlfs, G. 1950/1952. Romanische Philologie. Heidelberg: Winter.
  9. Schmidt, S. 1999. „Kultura języka w Polsce i w Niemczech. O kształtowaniu się postaw wobec języka”. Poradnik Językowy 1(560): 1–10.
  10. Sommer, F. 1921. Vergleichende Syntax der Schulsprachen (Deutsch, Englisch, Französisch, Griechisch, Lateinisch) mit besonderer Berücksichtigung des Deutschen. Leipzig, Berlin: Teubner.
  11. Trabant, J. 2012. Geist und Kultur in der Sprachwissenschaft: Karl Vossler. München: Beck, 287–304.
  12. Zabrocki, L. 1963. Wspólnoty komunikatywne w genezie i rozwoju języka niemieckiego. Część I: Prehistoria języka niemieckiego. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
  13. Vossler, K. 1904. Sprache als Schöpfung und Entwicklung: eine theoretische Untersuchung mit praktischen Beispielen. Heidelberg: Winter.
  14. Źródła:
  15. Vossler, K. 1905. Positivismus und Idealismus in der Sprachwissenschaft. Heidelberg: Winter.
  16. Vossler, K. 1913. Frankreichs Kultur im Spiegel seiner Sprachentwicklung. Heidelberg: Winter.
  17. Vossler, K. 1919. La Fontaine. Heidelberg: Winter.
  18. Vossler, K. 1926. Jean Racine. München: Hueber.
  19. Vossler, K. 1932. Lope de Vega und sein Zeitalter. München: Beck.
  20. Vossler, K. 1965. Geist und Kultur in der Sprache. München: Dobbeck.
Read More

Referencje


Anusiewicz, J. 1999. „Problematyka językowego obrazu świata w poglądach niektórych językoznawców i filozofów niemieckich XX wieku”. W Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 261–289.

Cieszkowski, M. 2024. „Karl Vossler und Benedetto Croce im Dialog. Zur Konzeption einer antipositivistischen Sprachwissenschaft“. W Interkulturelle Germanistik: Mediterrane Räume. Geschichte und Gegenwart eines interkulturellen Austauschs. T. 5, red. T. Zelić, Z.V. Sambunjak, H. Begonja, A.P. Pintarić i G.L. Schiewer. Bielefeld: transcript, 85–97.

Cieszkowski, M. 2024. „Sprache als polare Struktur zwischen Schöpfung und Entwicklung. Kulturelle Grundlagen einer Philosophie der Sprache bei Karl Vossler“. W Linguistik der Interkulturalität. Dimensionen eines interdisziplinaren Forschungsfeldes. T. 1, red. V.E. Künkel, S. Bonacchi, D.H. Rellstab, J. Roche, G.L. Schiewer i J. Warmbold. Baden-Baden: Ergon, 31–48.

Grabarczyk, Z. 2003. „Cele i zadania wspólnoty językowej”. Acta Neophilologica 5: 43–54.

Humboldt, W. von 1965. „O różnicach w budowie różnych języków oraz ich wpływie na duchowy rozwój ludzkości”, przeł. T. Dmochowska. W Teoria badań literackich za granicą. Antologia. T. 1 Romantyzm i pozytywizm. Cz. 1. Kierunki romantyczne i przedmarksowska rosyjska szkoła realizmu, wybór, rozprawa wstępna, komentarze S. Skwarczyńska. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 140–147.

Humboldt, W. von 2002. O myśli i mowie. Wybór pism z teorii poznania, filozofii dziejów i filozofii języka, oprac. E.M. Kowalska. Warszawa: PWN.

Mańczyk, A. 1982. Wspólnota językowa i jej obraz świata. Zielona Góra: Wydawnictwo WSP.

Rohlfs, G. 1950/1952. Romanische Philologie. Heidelberg: Winter.

Schmidt, S. 1999. „Kultura języka w Polsce i w Niemczech. O kształtowaniu się postaw wobec języka”. Poradnik Językowy 1(560): 1–10.

Sommer, F. 1921. Vergleichende Syntax der Schulsprachen (Deutsch, Englisch, Französisch, Griechisch, Lateinisch) mit besonderer Berücksichtigung des Deutschen. Leipzig, Berlin: Teubner.

Trabant, J. 2012. Geist und Kultur in der Sprachwissenschaft: Karl Vossler. München: Beck, 287–304.

Zabrocki, L. 1963. Wspólnoty komunikatywne w genezie i rozwoju języka niemieckiego. Część I: Prehistoria języka niemieckiego. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Vossler, K. 1904. Sprache als Schöpfung und Entwicklung: eine theoretische Untersuchung mit praktischen Beispielen. Heidelberg: Winter.

Źródła:

Vossler, K. 1905. Positivismus und Idealismus in der Sprachwissenschaft. Heidelberg: Winter.

Vossler, K. 1913. Frankreichs Kultur im Spiegel seiner Sprachentwicklung. Heidelberg: Winter.

Vossler, K. 1919. La Fontaine. Heidelberg: Winter.

Vossler, K. 1926. Jean Racine. München: Hueber.

Vossler, K. 1932. Lope de Vega und sein Zeitalter. München: Beck.

Vossler, K. 1965. Geist und Kultur in der Sprache. München: Dobbeck.

Biografie autora nie są dostępne.
Pobierz PDF
PDF
Statystyki
Przeczytano : 78 Pobrano: 49

Downloads

Download data is not yet available.

Table Of Contents

Poznaj nasz zespół

Katarzyna Skowronek
Instytut Języka Polskiego
Polska Akademia Nauk
Redaktor naczelny
 
 
 
Helena Grochola-Szczepanek
Instytut Języka Polskiego
Polska Akademia Nauk
Redaktor działu
 
Maciej Czerwiński
Uniwersytet Jagielloński
Redaktor działu
 
Małgorzata Czachor
Instytut Języka Polskiego
Polska Akademia Nauk
Sekretarz redakcji
Więcej
Redakcja poleca

Lingua receptiva czy lingua franca? Wybór modelu komunikacji językowej na polsko-czeskim pograniczu

Dec 21, 2019
Piotr Nieporowski, Magdalena Steciąg, Lukáš Zábranský

Ile jest negowania w negacji? – multimodalna analiza wystąpienia publicznego (pilotażowe badanie z elementami ilościowymi)

Dec 21, 2019
Sonia Gembalczyk

Przemianki, czyli miana towarzyskie jako znak inicjacji w polskich cechach rzemieślniczych

Dec 21, 2019
Danuta Lech-Kirstein

Pojęcie wolności w optyce dychotomii swoi–obcy w tekstach sowieckiego ideologicznego subdyskursu o kulturze lat 1953–1957

Dec 21, 2019
Piotr Zemszał

Materiały do nauki języka angielskiego wydawane od końca XVIII do połowy XX wieku jako źródła badań polsko-angielskich kontaktów językowych. Prolegomena badawcze

Dec 21, 2019
Irmina Kotlarska

Fleksyjne wykładniki stylizacji na polszczyznę Żydów w przedwojennym szmoncesie kabaretowym

Dec 21, 2019
Anna Krasowska

Właściwości fonetyczne i fleksyjne języka familijnego Joachima Lelewela (na podstawie listów do najbliższych)

Dec 21, 2019
Violetta Jaros

Rodzinna polityka językowa. Strategie komunikacyjne w wychowywaniu dzieci trójjęzycznych

Dec 21, 2019
Julia Murrmann

Drugie życie gwary — dialektyzacja w wybranych powieściach Katarzyny Bereniki Miszczuk

Dec 21, 2019
Błażej Osowski

Badanie zmian językowych na szyldach sklepów w Malezji: studium diachroniczne w George Town w stanie Penang

Dec 21, 2019
Selim Ben Said, Teresa Wai See Ong

O korzyściach z nauczania oraz uczenia się języka polskiego jako obcego (wyniki sondażu)

Dec 21, 2019
Mirosława Sagan-Bielawa

Ewolucja odmian kręgu zewnętrznego: nigeryjska odmiana języka angielskiego

Dec 21, 2019
Mayowa Akinlotan

Piciorys w przestrzeni dyskursu terapeutycznego. Wstęp do lingwistycznej charakterystyki gatunku

Dec 6, 2019
Bożena Żmigrodzka

Prawa językowe i dyskryminacja językowa w prawie Unii Europejskiej

Dec 21, 2019
Cezary Węgliński

Honoryfikatywność jako sposób kształtowania relacji w populizmie

Dec 21, 2019
Małgorzata Kołodziejczak, Marta Wrześniewska-Pietrzak

Terminologia Unii Europejskiej i brukselizmy: ewolucja

Dec 21, 2019
Anna Ciostek

O problematyce kobiecej na płaszczyźnie językowej w kontekście zagadnienia równych szans w Polsce, Rosji i Bułgarii

Dec 21, 2019
Joanna Satoła-Staśkowiak, Wojciech Sosnowski

Na początku było słowo. Struktura argumentacyjna artykułów prasowych na temat dyskursu miłosierdzia wobec uchodźców

Dec 21, 2019
Natalia Zawadzka-Paluektau

       

Cel i zakres czasopisma

więcej...

Polityka czasopisma

więcej...

Zasady etyczne

więcej...

Wytyczne edytorskie

więcej...

Socjolingwistyka

 

 

Adres:

IJP PAN

Socjolingwistyka
Instytut Języka Polskiego PAN
al. Mickiewicza 31
31-120 Kraków

Kontakt:

tel: +48 12 6325692, wew. 401
e-mail: socjolingwistyka@ijppan.pl

© 2024 Socjolingwistyka | Wszystkie prawa zastrzeżone. | Od roku 2020 czasopismo publikuje artykuły naukowe na licencji CC BY-ND 4.0
Creative Commons License Site uses optimized OJS 3 PKP by openjournaltheme.com
Themes by Openjournaltheme.com
https://socjolingwistyka.ijppan.pl/index.php/SOCJOThemes by Openjournaltheme.com