Numer

Tom 37 Nr 1 (2023): Socjolingwistyka

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Z badań nad wielojęzycznością indywidualną: zachowania językowe utrwalone w piśmiennictwie Bronisława Malinowskiego w perspektywie transkulturowej

https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.37.1
Anna Mazur
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska
https://orcid.org/0000-0001-7491-9827

Kontakt: Anna Mazur

anna.mazur@doctoral.uj.edu.pl

SOCJOLINGWISTYKA, Tom 37 Nr 1 (2023): Socjolingwistyka

Abstrakt




Temat artykułu wpisuje się w nurt badań nad dwujęzycznością i wielojęzycznością wybitnych nosicieli języka, w tym współtwórców życia kulturalnego czy naukowego, którzy funkcjonowali w rozmaitych społecznościach etnicznych, a zatem żyli w przestrzeni różnych języków i kultur. Praca dotyczy wielojęzyczności indywidualnej wybitnego antropologa Bronisława Malinowskiego w ujęciu dynamicznym. Badacz posługiwał się kilkoma kodami językowymi w trakcie życia, cztery z nich – polski, niemiecki, angielski i kiriwina – zostały utrwalone w jego wielojęzycznych tekstach reprezentujących gatunki dokumentu osobistego, tj. w Dzienniku w ścisłym znaczeniu tego wyrazu (opublikowanym w Polsce w 2002 roku) oraz listach do żony wydanych jako The Story of a Marriage: The Letters of Bronislaw Malinowski and Elsie Masson. Teksty te są źródłem wiedzy o antropologu jako osobie wielojęzycznej, która korzystała jednocześnie z kilku języków i kultur, tworząc swoje pisma. Celem niniejszej pracy jest wstępna rekonstrukcja biografii językowej antropologa, prześledzenie zachowań językowych badacza, które zostały utrwalone w jego tekstach pod postacią wykładników transkodowych, tj. przełączania kodów (code switching), mieszania kodów (code mixing) oraz interferencji, a także wskazanie w dokumentach osobistych na miejsca potwierdzające transkulturowy wymiar tych zachowań (transfer, wymiana, tłumaczenie i przeformułowanie elementów pochodzących z jednego języka na segmenty z kolejnych języków). W badaniach nad wielojęzycznością indywidualną Bronisława Malinowskiego zastosowano paradygmat humanistyczny i podejście antropologiczne, a do opisu jego zachowań językowych jako multilingwisty – pojęcie transkulturowości w ujęciu Wolfganga Welscha. W artykule wyeksponowane zostały trzy wymiary wielojęzyczności indywidualnej: biografia językowa osoby wielojęzycznej, jej wielojęzyczne teksty, a także konteksty kulturowe, w których powstały badane dokumenty osobiste. W zależności od kontekstu kulturowego antropolog odwoływał się do różnych konceptów zaczerpniętych z poznanych języków i kultur, swobodnie je mieszał i zestawiał ze sobą. Tworzył w ten sposób transkulturowe sieci znaczeniowe, które zostały odzwierciedlone w tekstach, ubogacając je na wielu płaszczyznach.




Słowa kluczowe

wielojęzyczność indywidualna osoba wielojęzyczna biografia językowa transkulturowość individual multilinguality multilingual person linguistic biography transculturalism
Referencje
  1. Bartmiński, J. 2016. „O aktualnych zadaniach etnolingwistyki”. Etnolingwistyka 28: 7–29.
  2. Cenoz, J. 2013. „Defining Multilingualism”, Annual Review of Applied Linguistics 33: 3–18.
  3. Chłopek, Z. 2011. Nabywanie języków trzecich i kolejnych oraz wielojęzyczność. Aspekty psycholingwistyczne (i inne), Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
  4. Chruszczewski, P. 2016. „Podstawowe problemy językoznawstwa antropologicznego”. Półrocznik Językoznawczy Tertium. Tertium Linguistic Journal 1-2(1), 61–73.
  5. Ciostek, A. 2015. „Wielojęzyczność w Unii Europejskiej”. Języki Obce w Szkole 2: 109–114.
  6. ESOKJ. 2003. Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, red. D. Coste, B. North, J. Sheils, i J. Trim. Warszawa: Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli.
  7. Firth, R. 1981. „Bronislaw Malinowski”. W Totems and Teachers: Key Figures in the History of Anthropology, red. S. Silverman. New York: Columbia University Press, 75–101.
  8. Gerould, D. 2000, „Chronology. Stanisław Ignacy Witkiewicz and Bronisław Malinowski”. Konteksty 1-4: 24–35.
  9. Grosjean, F. 2007. „Mieszanie, przetwarzanie językowe – problemy, wyniki i modele”, tłum. J. Suchecki. W Psychologiczne aspekty dwujęzyczności, red. I. Kurcz. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 311–339.
  10. Grosjean, F. 1985. „The bilingual as a competent but specific speaker-hearer”. Journal of Multilingual and Multicultural Development 6: 467–477.
  11. Hamers J.F., i M.H.A. Blanc. 1989. Bilinguality and Bilingualism, Cambridge: Cambridge University Press.
  12. Herdina, P., i U. Jessner. 2002. A Dynamic Model of Multilingualism. Perspectives of Change in Psycholinguistics. Clevedon: Multilingual Matters.
  13. Kaźmierska, K. 2013. „Badania biograficzne w naukach społecznych”. Przegląd Socjologii Jakościowej 9/4: 6–10.
  14. Kiklewicz, A. 2011. „Profilowanie kontekstu w paradygmatach językoznawstwa”. W Metodologie językoznawstwa. Od genu języka do dyskursu, red. P. Stalmaszczyk. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 83–110.
  15. Kubica, G. 2008. „Wstęp”. W Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu, B. Malinowski. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 5–36.
  16. Kubica-Klyszcz, G., oprac. 1985. „Listy Bronisława Malinowskiego”. W Antropologia społeczna Bronisława Malinowskiego, red. M. Flis, A.K. Paluch. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 253–300.
  17. Kubica-Klyszcz, G. 1982. „Bronisław Malinowski – szkic biograficzny”. Lud 66: 62–99.
  18. Leoński, J. 1995. „Historia wykorzystywania dokumentów osobistych w socjologii”. Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny 2: 123–128.
  19. Li, W. 2008. „Research Perspectives on Bilingualism and Multilingualism”, W The Blackwell Handbook of Research Methods on Bilingualism and Multilingualism, red. W. Li, i M. Moyer. Oxford: Blackwell, 3–17.
  20. Ligara, B. 2018. „Badania bilingwizmu (i wielojęzyczności) wybitnych nosicieli języka w przestrzeni języka polskiego: nowa subdomena historii języka?”. W Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. M. Pastuch, i M. Siuciak. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 97–108.
  21. Ligara, B. 2014a. „Bilingwizm w tekście zapisany. Część I. Status lingwistyczny. Paradygmaty badawcze”, LingVaria 1 (17): 149–167.
  22. Ligara, B. 2014b. „Bilingwizm w tekście zapisany. Część II. Wykładniki transkodowe. Gatunki”, LingVaria 2 (18): 131–174.
  23. Ligara, B. 2011. „Dwujęzyczność twórców literatury polskiej jako problem badawczy historii języka”. LingVaria 1 (11): 165–176.
  24. Ligara, B. 2010. „Bilingwizm polsko-francuski Adama Mickiewicza. W stronę antropologii lingwistycznej”. LingVaria 2 (10): 141–169.
  25. Lüdi, G., i B. Py. 2009. „To be or not to be… a plurilingual speaker”. International Journal of Multilingualism 6: 154–167.
  26. Majewicz, A.F. 1989. Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  27. Malinowski, B. [1935] 2002a. Coral Gardens and Their Magic. The Description of Gardening. T. 1, London: Routledge.
  28. Malinowski, B. [1935] 2002b. Coral Gardens and Their Magic. The Language and Magic of Gardening. T. 2, London: Routledge.
  29. Malinowski, B. 1987. Argonauci zachodniego Pacyfiku, tłum. B. Olszewska-Dioniziak, i S. Szynkiewicz, t. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  30. Malinowski, B. [1922] 1966. Argonauts of the Western Pacific. London: Routledge & Kegan Paul Ltd.
  31. Mazur, A. 2019. „Wielojęzyczność indywidualna jako problem badawczy lingwistyki. Przypadek Bronisława Malinowskiego”. LingVaria 1 (27): 377–388.
  32. Miodunka, W.T. 2016. „Biografia językowa jako jedna z metod badania dwujęzyczności”. W Bilingwizm polsko-obcy dziś. Od teorii i metodologii badań do studiów przypadków, red. R. Dębski, W.T. Miodunka, Kraków: Księgarnia Akademicka, 49–87.
  33. Miodunka, W.T. 2014. „Dwujęzyczność polsko-obca w Polsce i poza jej granicami. Rozwój i perspektywy badań”. LingVaria 1 (17): 199–226.
  34. Pisarkowa, K. 2000. Językoznawstwo Bronisława Malinowskiego, t. 2, Kraków: Wydawnictwo Universitas.
  35. Senft, G. 1997. „Bronislaw Kasper Malinowski”. W Handbook of Pragmatics, red. J. Verschueren, J.O. Östman, J. Blommaert, i C. Bulcaen. Amsterdam: John Benjamins, 1–20.
  36. Sochacka, S., oprac. 1975. Listy Lucjana Malinowskiego do Jarosława Golla. Przyczynek do polsko-czeskich kontaktów naukowo-kulturalnych w drugiej połowie XIX wieku. Opole: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu.
  37. Szczerbowski, T. 2021. „Kulturowe podejście do kontaktów językowych”, Annales Universitas Paedagogicae Cracoviensis. Studia Russologica 14: 133–145.
  38. Szczerbowski, T. 2002. Kiriwina. Język Wysp Trobrianda. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
  39. Truszkowski, W. 1986. „Jak Bronisław Malinowski został ocalony dla nauki”. Etnografia Polska 1: 43–49.
  40. Wayne, H. 2000a. „Długa droga do Polski”, tłum. Grażyna Kubica. Konteksty 1–4: 20–23.
  41. Wayne, H. 2000b. „Bronisław Malinowski: Wpływ kobiet na jego życie i dzieło”, tłum. Grażyna Kubica. Konteksty 1–4: 36–51.
  42. Welsch, W. 1998. „Transkulturowość. Nowa koncepcja kultury”. W Filozoficzne konteksty koncepcji rozumu transwersalnego. Wokół koncepcji Wolfganga Welscha, red. R. Kubicki. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, 195–222.
  43. Wierzbicka, A. 1997. „Moje podwójne życie: dwa języki, dwie kultury, dwa światy”. Teksty Drugie 3: 73–93.
  44. Young, M.W. 2008. Bronisław Malinowski. Odyseja antropologa 1884–1920, tłum. Piotr Szymor. Warszawa: Wydawnictwo Książkowe Twój Styl.
  45. ŹRÓDŁA/SOURCES:
  46. Malinowski, B. 2008. Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu. wyd. 2. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
  47. Wayne, H., red. [1995] 2002. The Story of a Marriage. The Letters of Bronislaw Malinowski and Elsie Masson, t. 2, London: Routledge.
Read More
Biografie autora nie są dostępne.
Pobierz PDF
PDF
Statystyki
Przeczytano : 287 Pobrano: 325

Downloads

Download data is not yet available.