Numer

Tom 37 Nr 1 (2023): Socjolingwistyka

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Kim jest Twitterowa Julka? Możliwe przyczyny i mechanizm powstania nowego eponimu z perspektywy socjolingwistycznej

https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.37.15
Aleksandra Miaskowska
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Kontakt: Aleksandra Miaskowska

alekmiask@gmail.com

SOCJOLINGWISTYKA, Tom 37 Nr 1 (2023): Socjolingwistyka

Abstrakt




Protesty z 2020 roku stały się jednym z ważniejszych symptomów przemian społeczno-kulturowych we współczesnej Polsce. W mediach społecznościowych ich uczestniczki zaczęto nazywać Julkami, a utworzony w ten sposób eponim stał się na tyle nośny, że trafił m.in. na szczyt plebiscytu na Młodzieżowe Słowo Roku 2020. Celem niniejszego badania było spojrzenie na Julkę zarówno od strony językoznawczej, jak i socjologicznej, by sprawdzić, czy faktycznie mamy tu do czynienia z eponimem, scharakteryzować jego potencjalne znaczenia i określić możliwe przyczyny fenomenu Julki. Opisane badanie przeprowadzono w ramach pracy magisterskiej na kierunki socjologia, w której wykorzystano autorski, anotowany korpus eponimu Julka, zawierający automatycznie zebrane wypowiedzi użytkowników dwóch mediów społecznościowych: Twittera i Wykopu. Korpus został stworzony przy użyciu narzędzia monitorującego SentiOne. Przy jego pomocy zgromadzono wpisy pochodzące z trzech nielinearnych okresów: przed wyrokiem i protestami z 2020 roku (luty, marzec, kwiecień 2020), w trakcie głównej fali protestów i po wyroku (wrzesień, październik, listopad 2020) oraz po wyroku i po głównej fali protestów (luty, marzec, kwiecień 2021). Tym sposobem ustalono, że Julka zaliczyła ogromny wzrost popularności właśnie w okresie jesiennej i zarazem największej fali protestów przeciw zaostrzeniu prawa aborcyjnego w Polsce, a w ostatnim z badanych okre- sów, mimo uspokojenia się sytuacji społeczno-politycznej, doszło do utrwalenia tego leksemu w funkcji eponimu. Zwrócono także uwagę na szczególny charakter nowych eponimów odimiennych – w tym Julki – u których niemożliwe jest wskazanie jednoznacznego osobowego źródła cech, jak ma to miejsce w wypadku większości eponimów odimiennych (np. Romeo, Goebbels, bojkot). Na podstawie analizy próbki założono, że źródłem cech (domeną źródłową) eponimu Julka jest osobowy konstrukt społeczny, na który składają się trzy elementy: stereotypy, osobiste doświadczenia mówiącego i obiektywne zależności wynikające ze stanu rzeczywistości pozajęzykowej (np. rosnąca liczba młodych kobiet deklarujących poglądy lewicowe).




Słowa kluczowe

eponimy deonimizacja aborcja media społecznościowe Julka Julka eponyms deonimization abortion social media
Referencje
  1. Boni, M., i in. 2021. Młodzi 2020 – w poszukiwaniu tożsamości. Raport. Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
  2. Burkacka, I. 2020. „Janusze, Halyny, Sebixy i Karyny. Memy internetowe jako źródło nowych eponimów”. Poradnik Językowy 4: 21–34.
  3. Bogdanowicz, E. 2017. Konotacje nazw własnych na materiale publicystyki prasowej. Białystok: Wydaw- nictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
  4. Dereń, B. 2005. Pochodne nazw własnych w słowniku i tekście. Opole: Uniwersytet Opolski. Długosz-Kurczabowa, K. 1990. Apelatywizacja biblijnych nazw własnych w języku polskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
  5. Ellemers, N. 2018. „Gender Stereotypes”. Annual Review of Psychology 69: 275–298.
  6. Jabłońska, M. R., i K. Billewicz. 2016. „Pokolenie przełomu w WEB 2.0”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica 56: 83–97.
  7. Kaczerzewska, J. 2018. „Stabilność ekspresywna leksemu janusz i jego jednostki derywowane”. Orbis Linguarum 51: 85–119.
  8. Kaleta, Z. 1998(a). „Teoria nazw własnych”. W Polskie nazwy własne encyklopedia, red. E. Rzetelskiej-Feleszko. Warszawa–Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 15–36.
  9. Kaleta, Z. 1998(b). „Gramatyka nazw własnych”, W Polskie nazwy własne encyklopedia, red. E. Rzetelskiej-Feleszko, Warszawa-Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 37–44.
  10. Korolczuk, E., B. Kowalska, J. Ramme, i C. Snochowska–Gonzalez, red. 2019. Bunt kobiet. Czarne Protesty i Strajki Kobiet. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności.
  11. Kobos, Z. 2011. „Mów do mnie kotku... Czyli o uczuciach po polsku i po słoweńsku”. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców 18: 260–267.
  12. Kolberová, U. 2014. „Wyzwiska z komponentem „pies” w języku polskim”. Opera Slavica 24(2): 29–37. Kopalińskiego, W., red. 1996. Słownik eponimów czyli wyrazów odimiennych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  13. Kövecses, Z., i R. Gunter. 1998. „Metonymy: Developing a cognitive linguistic view”. Cognitive linguistics 9: 37–77.
  14. Kuryłowicz, J. 1956. „La position linguistique du nom propre”. Onomastica 2: 1–14.
  15. Lakoff, G. 2011. Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle, tłum. M. Buchata, A. Kotarba, i A. Skucińska. Kraków: Universitas.
  16. Menzie, L. 2020. „Stacys, Beckys, and Chads: the construction of femininity and hegemonic masculinity within incel rhetoric”. Psychology & Sexuality 13(1): 69–85.
  17. Niekrewicz, A. 2020. Od porządkowania do kreowania przekazu – komunikacja za pomocą hashtagów. Gorzów: Studium Językoznawcze.
  18. Pietrzak-Porwisz, G. 2006. „Metonimia w ujęciu kognitywnym”. Prace Językoznawcze 8: 29–39. Podlecka, N. 2021. „Proces apelatywizacji w ujęciu socjolingwistycznym na przykładzie eponimu „Karen” i jego funkcji w slangu amerykańskim”. Forum Filologiczne Ateneum 9(1): 163–173.
  19. Rutkowski, M. 2007. Nazwy własne w strukturze metafory i metonimii. Proces deonimizacji. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
  20. Rutkowski, M. 2008. „Metafory motywowane metonimicznie (metaftonimie) na przykładzie nazw własnych”. Białostockie Archiwum Językowe 8: 95–104.
  21. Rysiewicz, R., red. 1953. Słownik wyrazów obcych. Warszawa: Wydawnictwo Państwowy Instytut Wydawniczy.
  22. Sadowski, M. M. 2013. „Eponimy jako sposób wzbogacania leksyki”. Acta Erasmiana 5: 289–308. Siwiec, A. 2017. „O nacechowanych dyskursywnie użyciach nazw własnych w memach internetowych”. W Barwy słów. Studia lingwistyczno-kulturowe, red. D. Filar, P. Krzyżanowski. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 687–711.
  23. Suchomska, J., i D. Urzędowska. 2021. „Działania protestacyjne strajku kobiet w ujęciu teorii nowych ruchów społecznych”. Dyskurs&Dialog 1: 9–22.
  24. Zalewski, P. 2021. „Dlaczego „Julka” jest liberalna? Rozważania o emblematach stereotypów płciowych i ich społecznych konsekwencjach w polskim dyskursie (anty)aborcyjnym”. Dyskurs&Dialog 1: 69–90.
  25. ŹRÓDŁA/SOURCES:
  26. Cambridge Dictionary Online, „Slacktivism”. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/slacktvism (14 listopada 2022).
  27. CBOS. 2016. „Polacy o prawach kobiet, „czarnych protestach” i prawie aborcyjnym”. Komunikat z badań nr 165.
  28. CBOS. 2021. „Poglądy polityczne młodych Polaków a płeć i miejsce zamieszkania”. Komunikat z badań nr 28. Chaciński, B. 2020. „Julka,
  29. czyli język wojny płci, Plebiscyt na Młodzieżowe Słowo Roku PWN”. https:// sjp.pwn.pl/mlodziezowe–slowo–roku/haslo/Julka–czyli-jezykwojnyplci;6952038.html (2 grudnia 2020).
  30. Chada, S., i in. 2019. „Przewodnik po social media w Polsce”, IAB Polska.
  31. Goździewska-Marszałek, O. 2021. „Stanisław Derehajło to nowy król internetowych MEMÓW. Podlaski polityk jest znany jako Janusz Alfa i typowy ojciec”. https://wspolczesna.pl/stanislaw-derehajlo-to-nowy- -krol-internetowych-memow-podlaski-polityk-jest-znany-jako-janusz-alfa-i-typowy-ojciec-02042021/ar/c1-15519495 (12 listopada 2022).
  32. Iqbal, M. 2019. „TikTok Revenue and Usage Statistics (2020). Business of Apps”. https://www.businesso-fapps.com/data/tik-tokstatistics/#text=60%25%20of%20US%20TikTo%20users (18 listopada 2022). PWN, „julka/Julka”. https://sjp.pwn.pl/mlodziezowe-slowo-roku/haslo/julka-Julka;6949158.html (18 listopada 2022).
  33. Kocejko, B., D. Sitnicka, i S. Klauziński. 2020. „Lista hańby. Oto posłowie PiS i Konfederacji, którzy doprowadzili do zakazu aborcji w Polsce”. Oko.press. https://oko.press/lista-hanby-oto-poslowie-pis-i- -konfederacji-ktorzy-doprowadzili-do-zakazu-aborcji-w-polsce (15 października 2022).
  34. Lang, C. 2020. „How the ‘Karen Meme’ Confronts the Violent History of White Womanhood”, Time. https:// time.com/5857023/karen-meme–history–meaning/ (16 lipca 2020).
  35. Łaziński, M., B. Chaciński, E. Kołodziejek, i A. Wileczek. 2020. „Stanowisko kapituły plebiscytu w spra- wie słowa Julka/julka, Plebiscyt na Młodzieżowe Słowo Roku PWN”, https://sjp.pwn.pl/mlodziezo- we–slowo–roku/haslo/Stanowisko–kapituly–plebiscytu–w-sprawieslowa–Julka–julka;6952037.html (29 listopada 2020).
Read More
Biografie autora nie są dostępne.
Pobierz PDF
PDF
Statystyki
Przeczytano : 493 Pobrano: 195

Downloads

Download data is not yet available.