Wlepka jako tekst minimalny

Abstrakt

Krajobrazy językowe stanowią współcześnie przedmiot intensywnych badań lingwistycznych. Badania prowadzone pod szyldem linguistic landscape umożliwiają znalezienie odpowiedzi na pytania o utekstowienie miasta nie tylko przy użyciu takich form jak tablice informacyjne, szyldy czy reklamy, ale także komunikatów transgresywnych, tj. użytych w miejscach do tego nieprzeznaczonych. Przykładem takiego tekstu miejskiego jest tzw. wlepka, czyli niewielki komunikat naklejany w różnych punktach przestrzeni miejskiej. W artykule dokonano przeglądu literatury poświęconej wlepkom oraz tekstom minimalnym w ujęciu genologicznym. Następnie – odnosząc się do korpusu badawczego – opisano, jak w wypadku konkretnych wlepek realizowany jest powierzchniowy, komunikacyjny i kompozycyjny minimalizm, warunkujący uznanie wlepki za tekst minimalny. Realizację tego celu powiązano z udzieleniem odpowiedzi na pytania o specyfikę semiotyczną wlepek oraz katalog pełnionych przez nie funkcji. Na korpus badawczy będący przedmiotem analizy złożyły się zlokalizowane w centrach warmińsko-mazurskich miast 74 wlepki, które: 1) tworzyły niewielki pod względem rozmiaru komunikat transgresywny (umieszczony np. na słupie sygnalizacyjnym, znaku drogowym, przystanku autobusowym, ławce czy drzwiach); 2) miały charakter multimodalny; 3) stanowiły spójną pod względem strukturalnym jednostkę znaczeniową o dającej się zidentyfikować funkcji. Badanie pozwoliło wskazać 5 kategorii funkcjonalnych omawianego gatunku. Oprócz wlepek protestacyjnych wyróżniono komunikaty o charakterze tożsamościowym, edukacyjnym, solidarnościowym i reklamowym. Każdą z kategorii zilustrowano przy pomocy reprezentatywnych przykładów. Na podstawie analizy rozwiązań multimodalnych stosowanych w omawianych wlepkach wykazano, że kompozycyjny, komunikacyjny i powierzchniowy minimalizm czyni z wlepek miniteksty, które w przestrzeni miejskiej są w stanie realizować szereg różnych funkcji i stanowić ważny element krajobrazu językowego.