Numer

Tom 38 Nr 1 (2024): Socjolingwistyka

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Język polski jako język odziedziczony a tożsamość Polonii argentyńskiej. Stan badań i pytania badawcze

https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.38.17
Anna Kaganiec-Kamieńska
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska
https://orcid.org/0000-0002-6260-8789

Kontakt: Anna Kaganiec-Kamieńska

a.kaganiec-kamienska@uj.edu.pl

SOCJOLINGWISTYKA, Tom 38 Nr 1 (2024): Socjolingwistyka

Abstrakt

Język jest uważany za ważny element w procesie formowania tożsamości zbiorowej. Elity polityczne Argentyny, do której w latach 1856–1932 dotarło ponad sześć milionów imigrantów, położyły duży nacisk na asymilację (w tym językową) przybyszów, głównie za pośrednictwem systemu szkolnictwa publicznego i „edukacji patriotycznej”. Niektóre społeczności o imigranckich korzeniach nadal utrzymują jednak (pewną) znajomość języka kraju pochodzenia jako języka odziedziczonego.
Polonia w Argentynie jest wewnętrznie zróżnicowana i geograficznie rozproszona. Polacy przybywali do Argentyny od zakończenia wojen napoleońskich, jednak pierwsza zorganizowana grupa o charakterze rolniczym osiedliła się w 1897 roku w Apóstoles w prowincji Misiones. W ramach I fali imigracji (1897–1914) do Argentyny trafili również polscy robotnicy, którzy znaleźli zatrudnienie w przemyśle w Buenos Aires i okolicach. Najliczniejsza była fala migracji międzywojennej (1919–1939). Rolnicy nadal kierowali się głównie do Misiones, a robotnicy osiedlali się przede wszystkim w rejonie Buenos Aires, jak również w innych prowincjach. Ostatnia znacząca fala Polaków dotarła w okresie powojennym (1946–1950) i skierowała się głównie do Buenos Aires. Ogółem między końcem XIX a połową XX wieku do Argentyny przybyło prawdopodobnie ponad 200 tysięcy Polaków, a obecnie liczba osób o polskich korzeniach wynosi około pół miliona. Opracowania na temat języka Polonii i dwujęzyczności w Argentynie są jak dotąd stosunkowo nieliczne. Niewielka jest również liczba prac dotyczących tożsamości Polonii oraz roli języka w jej kształtowaniu.
Przedmiotem artykułu jest język polski w Argentynie jako język odziedziczony. Jego celem jest zidentyfikowanie istniejących luk badawczych i wskazanie obszarów wymagających uwagi. Zarysowano również nowe możliwe obszary badań takie jak społeczności dotąd pomijane w opracowaniach tematu, badania porównawcze i dotyczące interakcji międzygrupowych, a także studia nad diasporą w przestrzeni wirtualnej.

Słowa kluczowe

Argentyna Polonia język odziedziczony tożsamość polityka językowa Argentina Polish diaspora heritage language identity language policy
Referencje
  1. Asdrúbal Silva, H., i in. 1990. „Estadísticas sobre la inmigración a la Argentina”. W Inmigración y estadísticas con el Cono Sur de América, Argentina, Brasil, Chile, Uruguay, red. H. Asdrúbal Silva i in. México: Instituto Panamericano de Geografia e Historia, 15–38.
  2. Bańkowska, E. 1997. „Sytuacja językowa zbiorowości polonijnej w Argentynie”. W Wybór tekstów polonijnych z Brazylii i Argentyny, red. S. Dubisz. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 71–112.
  3. Bertoni, L.A. 1992. „Construir la nacionalidad, heroes, estatuas y fiestas patrias, 1887–1891”. Boletín del Instituto de Historia Argentina y Americana «Dr. E. Ravignani» 5: 77–111.
  4. Biernat, C. 1994. „Identidad étnica, selección matrimonial e integración a la sociedad receptora, los polacos en Berisso (1921–1950)”. Referat w ramach 48. Congreso Internacional de Americanistas. Sztokholm.
  5. Bryszewska, M., J. Gmitruk, i J. Mazurek, red. 2004. Polonia argentyńska w piśmiennictwie polskim. Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.
  6. Cichecka, J. 2013. „Pamięć zbiorowa imigracji. Relacje z kolonii Azara, Lanusse i Wanda (2008 r.)”. W Polacy, Rusini i Ukraińcy, Argentyńczycy. Osadnictwo w Misiones 1892–2009, red. R. Stemplowski. Warszawa: Biblioteka Iberyjska, 513–533.
  7. DeLaney, J. 2006. „Imagining la raza argentina”. W Nationalism in the New World, red. D.H. Doyle i M.A. Pamplona. Athens: The University of Georgia Press, 143–161.
  8. Dembicz, A., i K. Smolana. 1993. La presencia polaca en América Latina. Varsovia: CESLA.
  9. Devoto, F.J. 2003. Historia de la inmigración en la Argentina. Buenos Aires: Editorial Sudamericana.
  10. Di Tullio, A.L. 2010. Políticas lingüísticas e inmigración. El caso argentino. Buenos Aires: EUDEBA.
  11. Fishman, J.A. 2001. „300-Plus Years of Heritage Language Education in the United States”. W Heritage Languages in America: Preserving a National Resource, red. J.K. Peyton i in. Washington DC: Center for Applied Linguistics, 81–97.
  12. Fontanella de Weinberg, M.B. 1992. El español de América. Madrid: MAPFRE.
  13. García, O. 2009. Bilingual Education in the 21st Century. A Global Perspective. Malden MA: Wiley-Blackwell.
  14. Gellner, E. 1991. Narody i nacjonalizm. Warszawa: PIW.
  15. Guillermo-Sajdak, M. 2015. Bilingwizm polsko-hiszpański w Argentynie. Drogi akulturacji polskich emigrantów w Buenos Aires, Córdobie, Santa Fé oraz Misiones. Warszawa: Biblioteka Iberyjska.
  16. Herrera, N. 2018. „Inmigración en Berisso (Argentina, 1909–2010). Dinámicas migratorias, caracterización demográfica y segregación espacial”. Século XXI, Revista de Ciências Sociais 8(1): 166–202.
  17. Hine, Ch. 2004. Etnografía virtual. Barcelona: Editorial UOC, S.L.
  18. Kaganiec-Kamieńska, A. 2017. Język a tożsamość. Język hiszpański w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach. Kraków: Universitas.
  19. Kula, M., red. 1983. Dzieje Polonii w Ameryce Łacińskiej. Wrocław: Ossolineum.
  20. Kühl, K. 2024. „Germanic Languages in Contact in Central and South America”. W Oxford Research Encyclopedia of Linguistics. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780199384655.013.1050.ff (23 kwietnia 2024).
  21. Lipińska E., i A. Seretny. 2012. Między językiem ojczystym a obcym. Nauczanie i uczenie się języka odziedziczonego na przykładzie chicagowskiej diaspory polonijnej. Kraków: Księgarnia Akademicka.
  22. Łukasz, D. 1981. „Las asociaciones polacas en Misiones, 1898–1938”. Estudios Latinoamericanos 8: 169–185.
  23. Łukasz, D. 2013. „Organizacja oświaty polskiej w Misiones (1904–1939)”. W Polacy, Rusini i Ukraińcy, Argentyńczycy. Osadnictwo w Misiones 1892–2009, red. R. Stemplowski. Warszawa: Biblioteka Iberyjska, 201–270.
  24. Míguez, E.J. 2003. „Introduction, Mass Migration to Latin America in the Nineteenth and Twentieth Centuries – An Overview”. W Mass Migration to Modern Latin America, red. S.L. Baily i E.J. Míguez. Wilmington, DE: Scholarly Resources Inc., xiii–xxv.
  25. Paradowska, M. 1984. Podróżnicy i emigranci. Szkice z dziejów polskiego wychodźstwa w Ameryce Południowej. Warszawa: Wydawnictwo Interpress.
  26. Pielacińska, N. 2021. „(Auto)biografia jako medium odzyskiwania tożsamości – doświadczenia Polonii argentyńskiej w świetle wspomnień emigrantów”. Studia Filologiczne UJK: 401–415.
  27. Porada, K. 2016. Procesos de formación de la identidad étnica de un grupo de origen inmigrante en Argentina. Los descendientes de polacos en Buenos Aires y Misiones. Madrid: Ediciones Polifemo.
  28. Porada, K. 2018a. „Las actitudes lingüísticas de los descendientes de inmigrantes polacos en Argentina: entre mantenimiento, desplazamiento y recuperación”. Lengua y migración 10(2): 81–105.
  29. Porada, K. 2018b. To szczęście, co my go szukamy, jest nikczemne... Listy emigrantów z Argentyny, 1913–1939. Warszawa: Biblioteka Iberyjska.
  30. Pyzik, S. 2004 [1961]. „Z dziejów szkolnictwa polskiego w Argentynie”. W Polonia argentyńska w piśmiennictwie polskim, red. M. Bryszewska, J. Gmitruk i J. Mazurek. Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, 367–377.
  31. Seniów, A. 2021. „Obraz doświadczeń emigracyjnych we wspomnieniach Polonii argentyńskiej”. Studia Filologiczne UJK 34: 383–400.
  32. Seniów, A. 2022. „Szkoła Języka i Kultury Polskiej w argentyńskiej Wandzie i jej wpływ na status polszczyzny w zbiorowości polonijnej”. Heteroglossia 12: 181–194.
  33. Seniów, A., i N. Pielacińska. 2022. „Historia mówiona w badaniach Polonii argentyńskiej w perspektywie językoznawczej i literaturoznawczej – uwagi wstępne”. Wrocławski Rocznik Historii Mówionej 12: 202–224.
  34. Smith, A.D. 2009. Kulturowe podstawy narodów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  35. Stemplowski, R., red. 2013. Polacy, Rusini i Ukraińcy, Argentyńczycy. Osadnictwo w Misiones 1892–2009. Warszawa: Biblioteka Iberyjska.
  36. Valdés, G. 2001. „Heritage Language Students, Profiles and Possibilities”. W Heritage languages in America: Preserving a National Resource, red. J.K. Peyton i in. Washington DC: Center for Applied Linguistics, 37–77.
  37. Vogel, S., i O. García. 2017. „Translanguaging”. W Oxford Research Encyclopedia of Education. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190264093.013.181.
  38. Więckowski, M. 1985. „Towarzystwo Polskie w Berisso (1913–1983) w Argentynie”. Studia Polonijne 9: 297–314.
  39. Wiley, T.G. 2001. „On Defining Heritage Languages and Their Speakers”. W Heritage languages in America: Preserving a National Resource, red. J.K. Peyton i in. Washington DC: Center for Applied Linguistics, 29–36.
  40. Wojski, Z. 2013. „Wpływ argentyńskiej odmiany języka hiszpańskiego na polszczyznę czasopisma «Orędownik»”. W Polacy, Rusini i Ukraińcy, Argentyńczycy. Osadnictwo w Misiones 1892–2009, red. R. Stemplowski. Warszawa: Biblioteka Iberyjska, 271–283.
  41. Wróbel, H. 1983. „Z historii szkolnictwa polonijnego w Argentynie”. Studia Polonijne 7: 341–354.
  42. Zubrzycki, B. 2001. „Inmigrantes polacos y sus descendientes en provincia de Buenos Aires, Argentina. Un estudio preliminar”. Revista del CESLA 2: 248–266.
  43. Źródła:
  44. „Colectividades extranjeras”, s.d. Berisso Municipalidad. http://www.berisso.gov.ar/colectividades-extranjeras.php (5 lutego 2024).
  45. „Historia de Berisso”, s.d. Berisso Municipalidad. http://berisso.gob.ar/ciudad-beta.php (5 lutego 2024).
  46. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. 2024. http://wspolnotapolska.org.pl/polonia/wyniki.php (9 marca 2024).
  47. Embajada de Polonia en Buenos Aires. 2022. https://issuu.com/embajadadepoloniaenbuenosaires/docs (9 lutego 2024).
  48. Pernal, M. 2019. „Panorama emigracji polskiej do Argentyny w latach 1897–1950”. W Tak los rzucał nami, red. M. Tyborska. Ambasada RP w Buenos Aires. https://issuu.com/embajadadepoloniaenbuenosaires/docs/tak_los_rzuca_nami_pdf (9 lutego 2024).
  49. Piątkowski, J. i in. 2022. ¡polski!. Ambasada RP w Buenos Aires. https://issuu.com/embajadadepoloniaenbuenosaires/docs/polski_ (9 lutego 2024).
Read More
Biografie autora nie są dostępne.
Pobierz PDF
PDF
Statystyki
Przeczytano : 68 Pobrano: 36

Downloads

Download data is not yet available.