Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
EUROPA SŁOWEM KLUCZEM W DYSKURSIE MŁODYCH LUDZI W MEDIACH SPOŁECZNOŚCIOWYCH (TWITTER I TIKTOK)
Kontakt: Beata Mikołajczyk
SOCJOLINGWISTYKA,
Tom 36 Nr 1 (2022): Socjolingwistyka
Abstrakt
Niniejsza praca koncentruje się na użyciu leksemów Europa/EU w aktualnym dyskursie publicznym i bada ich użycie jako słów kluczy przez młodych Polaków i Niemców zaangażowanych politycznie w wybranych mediach społecznościowych (Twitter oraz TikTok). Badania wpisują się w tradycję lingwistycznej analizy dyskursu, w której dyskurs jest rozumiany jako sieć powiązanych kulturowo i historycznie (oraz tematycznie) tekstów, a także jako wszelkie relacje między nimi. Ramę metodologiczną badania stanowi wielopoziomowy model analizy dyskursu DIMEAN, w którym na poziomie intertekstualnym została osadzona kategoria analityczna słów kluczy, czyli leksemów determinujących specyfikę dyskursu oraz wyrażających wartości i ideały pewnej grupy społecznej czy epoki. Celem przeprowadzonego badania było uchwycenie dyskursywnej specyfiki użycia leksemu Europa w odmiennych fragmentach dyskursu publicznego. Te subdyskursy są determinowane zarówno przez cechy charakterystyczne aktorów dyskursu (nadawcami przebadanych tekstów są aktorzy należący do jednej grupy pokoleniowej), jak i przez możliwości lub ograniczenia wynikające z ich medialności (specyfika mediów społecznościowych). Badanie skupia się na dyskursie ludzi młodych, należących do tzw. pokoleń Y oraz C. Wspólne cechy obu tych generacji to doświadczanie świata z wszechobecnym internetem oraz korzystanie w życiu codziennym z mediów społecznościowych. Badanie objęło trzy płaszczyzny – dyskursywną, aktów mowy oraz ich językowej realizacji.
Analiza wyraźnie wykazała, że cechy platformy społecznościowej (jej funkcje, możliwości techniczne, a co za tym idzie – odmienny rodzaj semiozy z nich wynikający) wpływają na zachowania komunikacyjne ich użytkowników oraz na różne profilowanie dyskursywne badanych słów kluczy. W badaniu istotny stał się aspekt porównawczy: analiza pozwoliła uchwycić podobieństwa oraz różnice dyskursywnego obrazu Europy w tekstach młodych niemieckich i polskich użytkowników mediów społecznościowych, którzy wykazują zaangażowanie polityczne.
Słowa kluczowe
- Ackermann, J., Dewitz, L. 2020. „Kreative Bearbeitung politischer Information auf TikTok: Eine multimethodische Untersuchung am Beispiel des Hashtags# ww3”. MedienPädagogik: Zeitschrift für Theorie und Praxis der Medienbildung 38: 69–93.
- Akram, S. 2021. „Między ziemią obiecaną a krainą rozczarowań – profile EUROPY we Wszystkich wojnach Lary Wojciecha Jagielskiego”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 28(2): 175–194.
- Bartmiński, J. 2010. „Jak rekonstruować językowo-kulturowy obraz Europy?” Etnolingwistyka 22: 121–127.
- Bartmiński, J., Chlebda, W. 2018. „Obraz EUROPY w języku polskim i tekstach polskich dyskursów publicystycznych”. W Leksykon aksjologiczny Słowian i sąsiadów. T. 2. Europa, red. W. Chlebda. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
- Böke, K. 1996. „Politische Leitvokabeln in der Adenauerära. Zu Theorie und Methodik”. W Politische Leitvokabeln in der Adenauer-Ära. Mit einem Beitrag von Dorothee Dengel, red. K. Böke, F. Liedtke, M. Wengeler. Berlin/New York: de Gruyter, 19–50.
- Bösch, M., Köver, C. 2021. Schluss mit lustig? TikTok als Plattform für politische Kommunikation. Berlin: Rosa-Luxemburg-Stiftung.
- Busse, D., Hermanns, F., Teubert, W. 1994. Begriffsgeschichte und Diskursgeschichte. Methodenfragen und Forschungsergebnisse der historischen Semantik. Opladen: Westdeutscher Verlag.
- Chlebda, W. 2010. „W stronę językowego obrazu Europy. Analiza słownikowo/tekstowa”. Etnolingwistyka 22: 85–104.
- Chlebda, W. 2018. „Europa w trzynastu obrazach.” W Leksykon aksjologiczny Słowian i sąsiadów. T. 2. Europa, red. W. Chlebda. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 15–60.
- Czachur, W. 2019. „Jak porównywać obrazy Europy? Refleksje teoretyczno-metodologiczne po lekturze ‘Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów’”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Lingwistyka: 7–20.
- Gardt, A. 2007. „Diskursanalyse. Aktueller theoretischer Ort und methodische Möglichkeiten”. W Diskurslinguistik nach Foucault. Theorie und Gegenstände, red. I. H. Warnke. Berlin/New York: de Gruyter, 27–52.
- Gräfe, H.-C., Kunze, J. 2020. „Medienintermediär TikTok: UGC-Clips als Herausforderungen für das Urheberrecht”. Tipping Points: 55–80.
- Graßl, M., Schützeneder, J. 2021. „Der kommunikative Schaukelstuhl der Zukunft: TikTok als Austauschplattform für Journalismus und Politik”. Politische Studien (495): 53–62
- Kämper, H., Kilian, J. 2012. „Wort – Begriff – Diskurs. Deutscher Wortschatz und europäische Semantik. Zur Einführung”. W Wort – Begriff – Diskurs. Deutscher Wortschatz und europäische Semantik, red. H. Kämper, J. Kilian. Bremen: Hempen, 1–9.
- Karasek, A., Hysa, B. 2020. „Social Media ans Gereration Y, Z – a challennge for employers”. Scientific Papers of Silesian University of Technology. Organization and Management Series NO. 144: 227–237.
- Liebert, W.-A. 2003. „Zu einem dynamischen Konzept von Schlüsselwörtern”. Zeitschrift für Angewandte Linguistik 38: 57–83.
- Lindenmaier, J. 2022. „Kriegseinblick per TikTok: ‚Ich will russische Propaganda bekämpfen‘”. Augsburger Allgemeine 05.03.2022, https://www.augsburger-allgemeine.de/politik/krieg-in-der-ukraine-informationskrieg-auf-tiktok-ich-will-russische-propaganda-bekaempfen-id61934056.html.
- Matyjasik, K. 2018. „Schlüsselwörter im Diskurs über die Frauenproteste von 2016 in Polen. Eine deutsch-polnische Vergleichstudie”. tekst i dyskurs 11: 313–332.
- Mannheim, K. 1928. „Das Problem der Generationen.“ Kölner Verteljahreshefte für Soziologie. 7 (2): 157–185.
- Möller, K., Beyer, S., Feder, J., Greifeld, J., Krause, H. 2021. Nur dämlich, lustlos und extrem? Wie Jugend Politik macht. Berlin: Hirnkost.
- Montag, C., Yang, H., Elhai, J. D. 2021. „On the psychology of TikTok use: A first glimpse from empirical findings”. Frontiers in public health, 9, 62.
- OpenMobi. 2022. Raport jak marki powinny komunikować się z użytkownikami TikToka?, https://openmobi.pl/raporttiktok/ [20.03.2022].
- Peszko, K. 2016. „Popularność mediów społecznościowych wśród różnych generacji”. Marketing i Zarządzanie 4 (45): 361–370.
- Rasile, H. 2021. „Gen Y ans Gen Z Communikation Style”. Studies of Applied Economics. Special Issue: Trends in Business and Humanities in the Era Beyond 2020 39 (1), https://ojs.ual.es/ojs/index.php/eea/article/view/4268 [22.02.2022].
- Schäffer, B. (2003a). Generationen – Medien – Bildung. Medienpraxiskulturen im Generationenvergleich. Opladen: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
- Schäffer, B. (2003b). „Generation. Ein Konzept für die Erwachsenenbildung”. W Die Bildung der Erwachsenen. Erziehungs- und sozialwissenschaftliche Zugänge. Festschrift für Jochen Kade, red. D. Nittel, W. Seitter. Bielefeld: Bertelsmann Verlag, 95–113.
- Silva. B.C., Proksch, S.-O. (2021). „Politicians unleashed? Political communication on Twitter and in parliament in Western Europe”. Political Science Research and Methods: 1–17.
- Steciąg M. 2009. „Słowa-klucze i ich interpretacja w różnych politycznych orientacjach dyskursywnych (na przykładzie exposés premierów).” Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2006–2007: 259–271.
- Spitzmüller, J., Warnke, I.H. 2011. Diskurslinguistik. Eine Einführung in Theorien und Methoden der transtextuelle Sprachanalyse. Berlin, Boston: de Gruyter.
- Zarzycka, G. 2015. „Metaforyczne obrazowania spraw europejskich i polskich w dyskursie prasowym w okresie kryzysu strefy euro i polskiej prezydencji w Unii Europejskiej.” Poradnik językowy 6: 7–26.
Referencje
Ackermann, J., Dewitz, L. 2020. „Kreative Bearbeitung politischer Information auf TikTok: Eine multimethodische Untersuchung am Beispiel des Hashtags# ww3”. MedienPädagogik: Zeitschrift für Theorie und Praxis der Medienbildung 38: 69–93.
Akram, S. 2021. „Między ziemią obiecaną a krainą rozczarowań – profile EUROPY we Wszystkich wojnach Lary Wojciecha Jagielskiego”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 28(2): 175–194.
Bartmiński, J. 2010. „Jak rekonstruować językowo-kulturowy obraz Europy?” Etnolingwistyka 22: 121–127.
Bartmiński, J., Chlebda, W. 2018. „Obraz EUROPY w języku polskim i tekstach polskich dyskursów publicystycznych”. W Leksykon aksjologiczny Słowian i sąsiadów. T. 2. Europa, red. W. Chlebda. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Böke, K. 1996. „Politische Leitvokabeln in der Adenauerära. Zu Theorie und Methodik”. W Politische Leitvokabeln in der Adenauer-Ära. Mit einem Beitrag von Dorothee Dengel, red. K. Böke, F. Liedtke, M. Wengeler. Berlin/New York: de Gruyter, 19–50.
Bösch, M., Köver, C. 2021. Schluss mit lustig? TikTok als Plattform für politische Kommunikation. Berlin: Rosa-Luxemburg-Stiftung.
Busse, D., Hermanns, F., Teubert, W. 1994. Begriffsgeschichte und Diskursgeschichte. Methodenfragen und Forschungsergebnisse der historischen Semantik. Opladen: Westdeutscher Verlag.
Chlebda, W. 2010. „W stronę językowego obrazu Europy. Analiza słownikowo/tekstowa”. Etnolingwistyka 22: 85–104.
Chlebda, W. 2018. „Europa w trzynastu obrazach.” W Leksykon aksjologiczny Słowian i sąsiadów. T. 2. Europa, red. W. Chlebda. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 15–60.
Czachur, W. 2019. „Jak porównywać obrazy Europy? Refleksje teoretyczno-metodologiczne po lekturze ‘Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów’”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Lingwistyka: 7–20.
Gardt, A. 2007. „Diskursanalyse. Aktueller theoretischer Ort und methodische Möglichkeiten”. W Diskurslinguistik nach Foucault. Theorie und Gegenstände, red. I. H. Warnke. Berlin/New York: de Gruyter, 27–52.
Gräfe, H.-C., Kunze, J. 2020. „Medienintermediär TikTok: UGC-Clips als Herausforderungen für das Urheberrecht”. Tipping Points: 55–80.
Graßl, M., Schützeneder, J. 2021. „Der kommunikative Schaukelstuhl der Zukunft: TikTok als Austauschplattform für Journalismus und Politik”. Politische Studien (495): 53–62
Kämper, H., Kilian, J. 2012. „Wort – Begriff – Diskurs. Deutscher Wortschatz und europäische Semantik. Zur Einführung”. W Wort – Begriff – Diskurs. Deutscher Wortschatz und europäische Semantik, red. H. Kämper, J. Kilian. Bremen: Hempen, 1–9.
Karasek, A., Hysa, B. 2020. „Social Media ans Gereration Y, Z – a challennge for employers”. Scientific Papers of Silesian University of Technology. Organization and Management Series NO. 144: 227–237.
Liebert, W.-A. 2003. „Zu einem dynamischen Konzept von Schlüsselwörtern”. Zeitschrift für Angewandte Linguistik 38: 57–83.
Lindenmaier, J. 2022. „Kriegseinblick per TikTok: ‚Ich will russische Propaganda bekämpfen‘”. Augsburger Allgemeine 05.03.2022, https://www.augsburger-allgemeine.de/politik/krieg-in-der-ukraine-informationskrieg-auf-tiktok-ich-will-russische-propaganda-bekaempfen-id61934056.html.
Matyjasik, K. 2018. „Schlüsselwörter im Diskurs über die Frauenproteste von 2016 in Polen. Eine deutsch-polnische Vergleichstudie”. tekst i dyskurs 11: 313–332.
Mannheim, K. 1928. „Das Problem der Generationen.“ Kölner Verteljahreshefte für Soziologie. 7 (2): 157–185.
Möller, K., Beyer, S., Feder, J., Greifeld, J., Krause, H. 2021. Nur dämlich, lustlos und extrem? Wie Jugend Politik macht. Berlin: Hirnkost.
Montag, C., Yang, H., Elhai, J. D. 2021. „On the psychology of TikTok use: A first glimpse from empirical findings”. Frontiers in public health, 9, 62.
OpenMobi. 2022. Raport jak marki powinny komunikować się z użytkownikami TikToka?, https://openmobi.pl/raporttiktok/ [20.03.2022].
Peszko, K. 2016. „Popularność mediów społecznościowych wśród różnych generacji”. Marketing i Zarządzanie 4 (45): 361–370.
Rasile, H. 2021. „Gen Y ans Gen Z Communikation Style”. Studies of Applied Economics. Special Issue: Trends in Business and Humanities in the Era Beyond 2020 39 (1), https://ojs.ual.es/ojs/index.php/eea/article/view/4268 [22.02.2022].
Schäffer, B. (2003a). Generationen – Medien – Bildung. Medienpraxiskulturen im Generationenvergleich. Opladen: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
Schäffer, B. (2003b). „Generation. Ein Konzept für die Erwachsenenbildung”. W Die Bildung der Erwachsenen. Erziehungs- und sozialwissenschaftliche Zugänge. Festschrift für Jochen Kade, red. D. Nittel, W. Seitter. Bielefeld: Bertelsmann Verlag, 95–113.
Silva. B.C., Proksch, S.-O. (2021). „Politicians unleashed? Political communication on Twitter and in parliament in Western Europe”. Political Science Research and Methods: 1–17.
Steciąg M. 2009. „Słowa-klucze i ich interpretacja w różnych politycznych orientacjach dyskursywnych (na przykładzie exposés premierów).” Zielonogórskie Seminaria Językoznawcze 2006–2007: 259–271.
Spitzmüller, J., Warnke, I.H. 2011. Diskurslinguistik. Eine Einführung in Theorien und Methoden der transtextuelle Sprachanalyse. Berlin, Boston: de Gruyter.
Zarzycka, G. 2015. „Metaforyczne obrazowania spraw europejskich i polskich w dyskursie prasowym w okresie kryzysu strefy euro i polskiej prezydencji w Unii Europejskiej.” Poradnik językowy 6: 7–26.