Numer

Tom 36 Nr 1 (2022): Socjolingwistyka

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

DZIEWCZYNKA I CHŁOPIEC W ZDANIACH Z NARODOWEGO KORPUSU JĘZYKA POLSKIEGO. ANALIZA FUNKCJI PEŁNIONYCH PRZEZ NAZWY PŁCI WSPÓŁWYSTĘPUJĄCE WEWNĄTRZ ZDANIA.

https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.36.13
Nawoja Mikołajczak-Matyja
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0003-2282-8960

Kontakt: Nawoja Mikołajczak-Matyja

nawomiko@amu.edu.pl

SOCJOLINGWISTYKA, Tom 36 Nr 1 (2022): Socjolingwistyka

Abstrakt




Artykuł zawiera propozycję rozszerzenia badań nad opozycją semantyczną wyznaczoną przez czynnik płci o analizy, dla których punktem wyjścia jest współwystępowanie pary nazw przedstawicieli różnych płci wewnątrz zdań z korpusu językowego. Badanie przeprowadzono na przykładzie pary wyrazów chłopiec i dziewczynka, denotujących kategorie wyznaczone przez połączone kryteria płci i wieku. Celem badania stało się przedstawienie sposobu ukazywania chłopca i dziewczynki w polskich tekstach korpusowych, poprzez analizę funkcji pełnionych przez słowa dziewczynka i chłopiec współwystępujące wewnątrz zdań. Podstawowym narzędziem analizy był zestaw kilkunastu funkcji pełnionych w zdaniach przez pary wyrazów o przeciwstawnych znaczeniach, w ostatnich dziesięcioleciach wykorzystywany w pracach dotyczących różnych języków. Analizie poddano 500 zdań zawierających wyrazy dziewczynka i chłopiec, wyselekcjonowanych ze zrównoważonego podkorpusu Narodowego Korpusu Języka Polskiego, liczącego około 250 milionów słów. Do wyszukiwania zdań, w których współwystępują te dwa wyrazy, wykorzystano narzędzie Poliqarp. Wyniki potwierdzają dominację dwóch funkcji: wspierania i współwystępowania oraz łączenia-ujednolicania, wskazywaną w poprzednich pracach dotyczących funkcji opozycji w dyskursie. W wyniku analizy stwierdzono także znaczącą przewagę proporcji zdań z funkcjami podkreślającymi różnice między chłopcem a dziewczynką (prawie 70% całego analizowanego zbioru) nad zdaniami z funkcjami wskazującymi podobieństwa między nimi (mniej niż 25% zbioru). Wykazano również konieczność wyodrębnienia dodatkowej funkcji, obrazującej relacje między płciami, takie jak rodzaje uczuć czy typy kontaktów. Szczegółowa analiza danych zawartych w zdaniach z najsilniejszą funkcją umożliwiła wskazanie kilku aspektów kontrastujących przedstawicieli obu płci, takich jak rodzaje czynności i zabaw oraz cechy wyglądu zewnętrznego. Uzyskane wyniki porównano także z wcześniejszą analizą przeprowadzoną dla pary kobieta i mężczyzna. Stwierdzono, że czynnik wieku wpływa na sposób użycia pary wyrazów z opozycją płci wewnątrz jednego zdania: wyrazy denotujące osoby niedorosłe są silniej kontrastowane w zdaniach z korpusu niż wyrazy denotujące osoby dorosłe.




Słowa kluczowe

opozycja semantyczna opozycja semantyczna binarna nazwy płci lingwistyka korpusowa socjolingwistyka semantic opposition binary semantic opposition gender names opposition corpus linguistics sociolinguistics
Referencje
  1. Baker, P. 2005. Public discourses of gay men. London: Routledge.
  2. Baker, P. 2006. Using corpora in discourse analysis. London: Continuum.
  3. Baker, P. 2012. “Corpora and gender studies”. W Corpus applications in applied linguistics, red. K. Hyland, CH.M. Huat, i M. Handford. London: Continuum, 100-116.
  4. Cruse, D.A. 1995. Lexical semantics. Cambridge: University Press.
  5. Cruse, D.A. 2000. Meaning in language. An introduction to semantics and pragmatics. Oxford: University Press.
  6. Davies, M. 2012. “A new approach to oppositions in discourse: The role of syntactic frames in the triggering of noncanonical oppositions”. Journal of English Linguistics (40) 1: 41-73.
  7. Davies, M. 2013. Oppositions and ideology in news discourse. London: Bloomsbury Academic.
  8. Górski, R L., i M. Łaziński. 2012. “Reprezentatywność i zrównoważenie korpusu”. W Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R. L. Górski, i B. Lewandowska-Tomaszczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 25-36. http://nkjp.pl/settings/papers/NKJP_ksiazka.pdf. (17.11.2020).
  9. Hassanein, H. 2018. “Discourse functions of opposition in classical Arabic: The case in Ḥadīth genre”. Lingua 201: 18-44.
  10. Hsu, Ch. Ch. 2015. “A syntagmatic analysis of antonym co-occurrences in Chinese: contrastive constructions and co-occurrence sequences”. Corpora (10) 1: 47-82.
  11. ISJP: Bańko M. (red.) 2000: Inny Słownik Języka Polskiego. t. 1-2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  12. Jones, S. 2002. Antonymy: a corpus based perspective. London: Routledge.
  13. Jones, S. 2006. “A lexico-syntactic analysis of antonym co-occurrence in spoken English”. Text & Talk - An Interdisciplinary Journal of Language, Discourse Communication Studies (26) 2: 191-216.
  14. Jones, S. 2007. “‘Opposites’ in discourse: A comparison of antonym use across four domains”. Journal of Pragmatics 39: 1105-1119.
  15. Jones, S., i L. M. Murphy. 2005. “Using corpora to investigate antonym acquisition. International Journal of Corpus Linguistics” (10) 3: 401-422.
  16. Jones, S., C. Paradis, L. M. Murphy, i C. C. Willners. 2007. “Googling for ‘opposites’: a web-based study of antonym canonicity”. Corpora (2) 2: 129-154.
  17. Kostić, N. 2011. “Antonymous frameworks in Serbian written discourse: phrasal contexts of antonym co-occurrence in text”. Poznan Studies in Contemporary Linguistics (47) 3: 509-537.
  18. Kostić, N. 2015. “Antonymy in language use: from core members to ad hoc couplings”. Poznań Studies in Contemporary Linguistics (51) 1: 133-161.
  19. Leech, G. 1987. Semantics. The study of meaning. Harmondsworth: Penguin Books.
  20. Lobanova, A., T. Van Der Kleij, i J. Spenader. 2010. “Defining antonymy: a corpus-based study of opposites by lexico-syntactic patterns”. International Journal of Lexicography (23) 1: 19-53.
  21. Lyons, J. 1984. Semantyka. T. 1. tłum. A. Weinsberg. Warszawa: PWN.
  22. Muehleisen, V., i M. Isono. 2009. “Antonymous adjectives in Japanese discourse”. Journal of Pragmatics 41: 2185-2203.
  23. Murphy, L. M. 2003. Semantic relations and the lexicon. Cambridge: Cambridge University Press.
  24. Murphy, L. M., C. Paradis, C. Willners, i S. Jones. 2009. “ Discourse functions of antonymy: A cross-linguistic investigation of Swedish and English”. Journal of Pragmatics 41: 2159-2184.
  25. Narodowy Korpus Języka Polskiego http://nkjp.pl. (10. 2020-11. 2021).
  26. Pearce, M. 2008. “Investigating the collocational behaviour of MAN and WOMAN in the British National Corpus using Sketch Engine”. Corpora (3) 1: 1-29.
  27. SJPPWN: Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/ (15.11.2020).
  28. SJPDor: Doroszewski W. (red.) 1958-1969: Słownik języka polskiego. t. 1-11. Warszawa: PWN.
  29. SJPDun: Dunaj B. (red.) 1996: Słownik współczesnego języka polskiego. Warszawa: Wilga.
  30. Steffens, M. 2018. “Antonymic discourse functions and manipulation: a corpus analysis of present-day French”. Corpus Pragmatics (2) 3: 313-332.
  31. Szacka, B. 1987. “Społeczny wymiar obrazu Polski w podręcznikach szkolnych dla klas I-V szkoły podstawowej”. W Polska dziecięca, red. B. Szacka. Warszawa: Uniwersytet Warszawski Instytut Socjologii, 93-170.
  32. Szałkiewicz, Ł., i A. Przepiórkowski. 2012. “Anotacja morfoskładniowa”. W Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R. L. Górski, i B. Lewandowska-Tomaszczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 59-96. http://nkjp.pl/settings/papers/NKJP_ksiazka.pdf. (18.11.2020).
Read More
Biografie autora nie są dostępne.
Pobierz PDF
PDF
Statystyki
Przeczytano : 299 Pobrano: 178

Downloads

Download data is not yet available.