Numer

Tom 35 (2021): Socjolingwistyka

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

O nierówności płci w języku i jej skutkach. Polemika z tezami artykułu Ignacego Nasalskiego pt. „Funkcje i dysfunkcje języka inkluzywnego, ze szczególnym uwzględnieniem asymetrii rodzajowej w języku polskim”

https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.35.24
Jolanta Szpyra-Kozłowska
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
https://orcid.org/0000-0002-7079-4411

Kontakt: Jolanta Szpyra-Kozłowska

j.szpyrakozlowska@gmail.com

SOCJOLINGWISTYKA, Tom 35 (2021): Socjolingwistyka

Abstrakt




Artykuł stanowi polemikę z tezami Ignacego Nasalskiego zawartymi w tekście pt. „Funkcje i dysfunkcje języka inkluzywnego, ze szczególnym uwzględnieniem asymetrii rodzajowej w języku polskim” (Socjolingwistyka 2020), w którym Autor twierdzi, że system rodzajowy języków, rozumiany jako (a)symetrie między nazwami męskimi i żeńskimi, ma znikomy wpływ na sytuację społeczną kobiet, czego dowodzi różna struktura rodzajowa języków arabskiego, perskiego i polskiego, nieprzekładająca się na równouprawnienie kobiet w krajach, gdzie są one używane. W związku z tym faktem Autor kwestionuje zasadność tworzenia i stosowania nowych feminatywów w polszczyźnie. W niniejszym artykule wskazano liczne uproszczenia w argumentacji Nasalskiego, a także pomijanie przez niego wielu prac przedstawiających i dokumentujących odmienny punkt widzenia. Dotyczą one nierówności płci w języku arabskim oraz badań nad wpływem języka na nasze myślenie i zachowania, a także negatywnych konsekwencji stosowania języka wykluczającego oraz korzyści z używania form o charakterze równościowym.




Słowa kluczowe

nierówność płci w języku asymetrie rodzajowo-płciowe język inkluzywny / równościowy nazwy żeńskie / feminatywy gender inequality in language linguistic gender asymmetries inclusive / gender-fair language personal feminine nouns
Referencje
  1. Alvanaudi, A. 2016. „Aspects of the meaning of gender”. International Journal of Language and Cuture 3 (1): 56–67.
  2. Bańko, M., J. Linde-Usiekniewicz, i M. Łaziński. 2020. Rekomendacje dotyczące języka niedyskryminujące- go na Uniwersytecie Warszawskim. https://uw.edu.pl/wp-content/uploads/2020/01/pkt-3-rekomendacje. pdf (25 marca 2021).
  3. Bem, S., i D. Bem. 1973. „Does sex-biased job advertising «aid and abet» sex discrimination?”. Journal of Applied Social Psychology 3: 6–18.
  4. Bojarska, K. 2011. „Wpływ androcentrycznych i inkluzywnych płciowo konstrukcji językowych na skojarzenia z płcią”. Studia Psychologiczne 49 (2): 53–68.
  5. Boroditsky, L. 2001. „Does language shape thought?: Mandarin and English speakers’ conceptions of time”. Cognitive Psychology 43 (1): 1–22.
  6. Boroditsky, L., L. Schmidt, i A. Phillips. 2003. „Sex, syntax and semantics”. W Language in the mind: Advances in the study of language and thought, red. G. Dedre, i S. Goldin-Meadow. Cambridge, MA: MIT Press, 61–79.
  7. Briere, J., i Ch. Lanktree. 1983. „Sex-role related effects of sex bias in language”. Sex Roles 9: 625–632.
  8. Crawford, M., i L. English. 1984. „Generic versus specific inclusion of women in language. Effect on recall”. Journal of Psycholinguistic Research 13 (5): 373–381.
  9. Doleschal, U., i S. Schmid. 2001. „Doing gender in Russian: Structure and perspective”. W Gender across languages: The linguistic representation of women and men, red. M. Hellinger, i H. Bussmann. Amsterdam: John Benjamins, 253–282.
  10. El Abboubi, Z., A. Bouyhmani, i M. Derdar. 2020. „Sexism in Moroccan Arabic: Gender differences in perceptions and use of language”. Journal of Applied Language and Culture Studies 3: 215–230.
  11. Farwanath, S. 2005. „Male/female representation in Arabic”. W Gender and the language of religion, red. A. Jule. London: Palgrave Macmillan, 41–56.
  12. Gabriel, U., i F. Mellenberger. 2004. „Exchanging the generic masculine for gender-balanced forms – the impact of context valence”. Swiss Journal of Psychology 63 (4): 273–278.
  13. Gastil, J. 1990. „Generic pronouns and sexist language. The oxymoronic character of masculine generics”. Sex Roles 23: 629–643.
  14. Hahimi, A. 2001. „Shifting sands. Language and gender in Moroccan Arabic”. W Gender across languages: The linguistic representation of women and men, red. M. Hellinger, i H. Bussmann. Amsterdam: John Benjamins, 42–59.
  15. Hamilton, M.C., B. Hunter, i S. Stuart-Smith. 1992. „Jury instructions worded in the masculine generic: Can a woman claim self-defence when «he» is threatened?”. W New directions in feminist psychology: Practice, theory and research, red. J.C. Christer, i D. Howard. New York: Springer, 169–178.
  16. Handke, K. 1989. „Styl kobiecy we współczesnej polszczyźnie kolokwialnej”. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej 26: 5–24.
  17. Handke, K. 1995. Polski język familijny. Warszawa: Polska Akademia Nauk, Instytut Slawistyki.
  18. Hellinger, M., i H. Bussmann, red. 2003. Gender across languages: The linguistic representation of women and men. Amsterdam: John Benjamins.
  19. Herbert, R.K., i B. Nykiel-Herbert. 1986. „Explorations in linguistic sexism: A contrastive sketch”. Papers and Studies in Contrastive Linguistics 21: 47–85.
  20. Hornsby, J. 2000. Feminism in Philosophy of Language. Communicative Speech Acts. W Cambridge Companion to Feminism in Philosophy, red. M. Fricker, i J. Hornsby. Cambridge: Cambridge University Press.
  21. Horvath, L.K., i S. Sczesny. 2016. „Reducing women’s lack of fit with leadership? Effects of the wording of job advertisements”. European Journal of Work and Organizational Psychology 25: 316–328. https://merytoryczny.pl/ogolne/nie-takie-feminatywy-straszne-jak-sie-je-maluje-o-tym-jak-jezyk-ksztaltu-je-nasz-swiat/ (15 maja 2021).
  22. Inkluzywna komunikacja. 2018. Rada Unii Europejskiej. Sekretariat Generalny. https://www.consilium.europa.eu/media/35436/pl_brochure-inclusive-communication-in-the-gsc.pdf (25 marca 2021).
  23. Jaworski, A. 1986. A linguistic picture of women’s position in society. Frankfurt: Peter Lang. Język neutralny płciowo w Parlamencie Europejskim. 2018. Parlament Europejski. https://www.europarl.europa.eu/cmsdata/187107/GNL_Guidelines_PL-original.pdf (25 marca 2021).
  24. Karwatowska, M., i J. Szpyra-Kozłowska. 2005. Lingwistyka płci. Ona i on w języku polskim. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
  25. Kępińska, A. 2006. Kształtowanie się polskiej kategorii męsko- i niemęskoosobowości. Język wobec płci. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
  26. Klimczuk, A. 2013. „Hipoteza Sapira-Whorfa – przegląd argumentów zwolenników i przeciwników”. Kultura – Społeczeństwo – Edukacja, 1 (3): 165–181.
  27. Koniuszaniec, G., i H. Błaszkowska. 2003. „Language and gender in Polish”. W Gender across languages, t. 3: The linguistic representation of women and men, red. M. Hellinger, i H. Bussmann. Amsterdam: John Benjamins, 259–286.
  28. Krysiak, P. 2020. Nazwy żeńskie we współczesnej leksykografii polskiej i francuskiej. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
  29. Levinson, S.C., S. Kita, D. Haun, i B.H. Rasch. 2002. „Returning the tables: Language affects spatial
  30. reasoning”. Cognition 84 (2): 155–188.
  31. Lucy, J.A. 1992. Grammatical Categories and Cognition: A Case Study of the Linguistic Relativity Hypothesis. New York: Cambridge University Press.
  32. Łaziński, M. 2005. „Czy gramatyka może przeszkadzać w rozmowie kobiety i mężczyzny?”. W Bariery i pomosty w komunikacji językowej Polaków, red. J. Bartmiński, i U. Majer-Baranowska. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 119–146.
  33. Łaziński, M. 2006. O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  34. Małocha-Krupa, A. 2018. Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
  35. Małocha-Krupa, A., P. Hołojda, P. Krysiak, i W. Pietrzak. 2013. Równościowy savoir-vivre w tekstach publicznych. Warszawa: Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania.
  36. Małocha-Krupa, A., K. Hołojda, M. Śleziak, i P. Krysiak. 2015. Słownik nazw żeńskich polszczyzny. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
  37. Menegatti, M., i M. Rubini. 2017. Gender bias and sexism in language. https://oxfordre.com/communication/view/10.1093/acrefore/9780190228613.001.0001/acrefore-9780190228613-e-470 (14 marca 2021).
  38. Miemietz, B. 1993. Motivation zur Motion. Zur Bezeichnung von Frauen durch Feminina und Maskulina im Polnischen. Frankfurt: Peter Lang.
  39. Mills, S. 2008. Language and sexism. Cambridge: Cambridge University Press.
  40. Miodek, J. 2007. Słowo jest w człowieku. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
  41. Nasalski, I. 2020. „Funkcje i dysfunkcje języka inkluzywnego, ze szczególnym uwzględnieniem asymetrii rodzajowej w języku polskim”. Socjolingwistyka 34: 275–294.
  42. Ng, S.H. 1990. „Androcentric coding of man and his in memory by language users”. Journal of Roles 18: 159–169. Ng, S.H. 2007. „Language-based discrimination: Blatant and subtle forms”. Journal of Language and Social Psychology 26: 106–122.
  43. Niemeir, S., i R. Driven, red. 2000. The evidence for linguistic relativity. Amsterdam: John Benjamins.
  44. Nissen, U.K. 2002. „Gender in Spanish: Tradition and innovation”. W Gender across languages: The linguistic representation of women and men, red. M. Hellinger, i H. Bussmann. Amsterdam: John Benjamins, 251–279. Nowak, T.Ł. 2020. Język ukrycia. Zapisany socjolekt gejów. Kraków: Universitas.
  45. Nowosad-Bakalarczyk, M. 2009. Płeć a rodzaj gramatyczny we współczesnej polszczyźnie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Nussbaum, M. 2002. Women and Human Development. https://www.researchgate.net/publication/275014013_Martha_C_Nussbaum_Women_and_Human_Development_The_Capabilities_Approach_Women_and_Human_Development_The_Capabilities_Approach (20 maja 2021).
  46. Pauwels, A. 1998. Women changing language. London – New York: Longman.
  47. Pawlas, J. 2020. „Prawo bez znaczenia”. https://solidaryzm.eu/2020/12/23/prawo-bez-znaczenia-jerzy-pawlas/ (15 maja 2021).
  48. Sadiqi, F. 2003. Women, gender, and language in Morocco. Leiden – Boston: Brill Academic Publishers. Spender, D. 1980. Man-made language. London: Routledge.
  49. Stout, J.G., i N. Dasgupta. 2011. „When he doesn’t mean you: Gender-exclusive language as ostracism”. Personality and Social Psychology Bulletin 37 (6): 757–769.
  50. Szpyra-Kozłowska, J. 2012. „«Omów problem z kolegą». Percepcja form męskoosobowych przez dzieci w wieku 8–13 lat”. W Oblicza płci. Język – kultura – edukacja, red. M. Karwatowska, i J. Szpyra- Kozłowska. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 139–150.
  51. Szpyra-Kozłowska, J. 2021. Nianiek, ministra i japonki. Eseje o języku i płci. Kraków: Universitas.
  52. Świerczek, M. 2016. Czy język ma wpływ na dyskryminację kobiet? Feminizm analityczny. Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ. Nauki Humanistyczne 15 (4): 45–55.
  53. Weatherall, A. 2002. Gender, language and discourse. London – New York: Routledge.
  54. Woźniak, E. 2020. Przełomowe dwudziestolecie. Lata 1918–1939 w dziejach języka polskiego. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Read More
Biografie autora nie są dostępne.
Pobierz PDF
PDF
Statystyki
Przeczytano : 1403 Pobrano: 653

Downloads

Download data is not yet available.