Numer

Tom 36 Nr 1 (2022): Socjolingwistyka

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

MIEĆ NAZWĘ, TO ISTNIEĆ: FUNKCJE ANGLICYZMÓW W DYSKURSIE ZWIĄZANYM ZE SPOŁECZNOŚCIĄ LGBTQ+

https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.36.14
Alicja Witalisz
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
https://orcid.org/0000-0002-2256-1269

Kontakt: Alicja Witalisz

alicja.witalisz@up.krakow.pl

SOCJOLINGWISTYKA, Tom 36 Nr 1 (2022): Socjolingwistyka

Abstrakt




Artykuł omawia funkcje anglicyzmów występujących w polskim dyskursie związanym ze społecznością LGBTQ+ w odniesieniu do: funkcji języka, cech typowych dla socjolektów oraz motywów zapożyczania obcego materiału leksykalnego. W artykule przyjęto perspektywę kognitywno-onomazjologiczną, która uznaje czynny udział użytkowników języka w procesie zapożyczania i postrzega przejmowanie obcych elementów językowych jako proces znajdowania słów w celu realizacji potrzeb komunikatywnych. Zapożyczane są zarówno słowa, które nie mają swoich odpowiedników konceptualno-leksykalnych w języku polskim, jak i te nazywające znane, lecz niezleksykalizowane pojęcia, albo zleksykalizowane, lecz o zabarwieniu pejoratywnym. Badanie opiera się na obszernym korpusie autentycznych danych językowych, obejmującym ponad 200 jednostek leksykalnych, wyekscerpowanych manualnie z tekstów zróżnicowanych pod względem gatunkowym i formalnym, tworzonych zarówno przez członków społeczności LGBTQ+, jak i przez osoby spoza niej. Anglicyzmy poddane analizie to nazwy samej społeczności, różnych jej odłamów, osób, typów tożsamości płciowej, zachowań, stanów, symboli, miejsc i wydarzeń, a ponadto terminy medyczne, prawne i ekonomiczne. W badaniu wykorzystano podejście oparte na uzusie, a obcy materiał językowy pochodzenia angielskiego, w postaci zapożyczeń właściwych, kalk semantycznych i strukturalnych, poddano analizie w kontekście użycia w celu określenia jego funkcji w badanym dyskursie. Oprócz funkcji nominatywno-komunikatywnej, grupotwórczej i spajającej, które zdefiniowano jako najistotniejsze, uwagę zwracają funkcje nakłaniająca (pozytywnie lub negatywnie) oraz ekspresywna. Istotną cechą anglicyzmów używanych w dyskursie związanym ze społecznością LGBTQ+ jest to, że mogą one pełnić różne funkcje w zależności od typu aktu komunikacyjnego oraz osób je wypowiadających. Anglicyzmy bywają też ujawnieniem pewnej interpretacji rzeczywistości. Są także leksykalnymi wykładnikami intencji mówiącego i sposobem dowartościowania kogoś bądź nastraszania i wprowadzania w błąd. Wiele omawianych tu anglicyzmów jest używanych również w polszczyźnie ogólnej.




Słowa kluczowe

socjolekt anglicyzm zapożyczenie funkcje języka społeczność LGBTQ sociolect anglicism borrowing language functions LGBTQ community
Referencje
  1. Borkowski, I. 2012a. „Słowotwórcze i stylistyczne funkcje morfemu homo- we współczesnej polszczyźnie”. W Zjawisko nobilitacji
  2. i deprecjacji w języku: Słowa i teksty, red. R.
  3. Bizior, D. Suska Częstochowa: Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza, 175–190.
  4. Borkowski, I. 2012b. „Związki homoseksualne i kształtowanie ich obrazu w polskiej prasie katolickiej na przykładzie Naszego Dziennika”. W Medialny obraz rodziny i płci, red. K. Pokorna-Ignatowicz. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM, 83–102.
  5. Buttler, D. 1973. „Dyskusyjne zagadnienia opisu polskich gwar środowiskowych”. W Govornite formi i slovenskite literaturni jazici, red. B. Koneski, B. Vidoeski, K. Toshev. Skopje: Makedonska akademija na naukite i umetnostite, 153–159.
  6. Candlin, C. N. 1997. “General editor’s preface”. W The Construction of professional discourse, red. B.-L. Gunnarsson, P. Linell, B. Nordberg. London: Longman, viii-xiv.
  7. Cegieła, A., i A. Markowski. 1986. Z polszczyzną za pan brat. Warszawa: Iskry.
  8. Cierpich, A. 2019. Zapożyczenia angielskie w polszczyźnie korporacyjnej. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
  9. Dyszak, A. S. 2012a. „O socjolekcie gejów (na podstawie powieści Michała Witkowskiego pt. Lubiewo)”. W Oblicza płci. Język – Kultura – Edukacja, red. M. Karwatowska, J. Szpyra¬-Kozłowska. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 29–42.
  10. Dyszak, A. S. 2012b. „Nazwy mężczyzn homoseksualnych we współczesnym języku polskim”. Studia Językoznawcze XI: 55–80.
  11. Dyszak, A. S. 2014. „Nazwy nieheteroseksualnych kobiet we współczesnej polszczyźnie standardowej i potocznej”. Speculum Linguisticum 2: 45–60.
  12. Dyszak, A. S. 2015. „O zapisanym słownictwie mniejszości seksualnych”. Etnolingwistyka 27: 201–220.
  13. Górnicz, M. 2019. Wewnątrzjęzykowe uwarunkowania zapożyczeń technolektalnych w języku polskim. Warszawa: Wyd. Naukowe Instytutu Komunikacji Specjalistycznej i Interkultuowej UW.
  14. Grabias, S. 2019. Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii. Wyd. 4. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
  15. Grzega, J. 2003. “Borrowing as a word-finding process in cognitive historical onomasiology”. Onomasiology Online 4: 22–42.
  16. Grzegorczykowa, R. 1991. „Problem funkcji języka i tekstu w świetle teorii aktów mowy”. W Języka a kultura, t. 4: Funkcje języka i wypowiedzi, red. J. Bartmiński, R. Grzegorczykowa. Wrocław: „Wiedza o Kulturze”, 11–28.
  17. Haggerty, G. 2013. Encyclopedia of gay histories and cultures. New York: Routledge.
  18. Haspelmath, M. 2009: “Lexical borrowing: Concepts and issues”. W Loanwords in the world’s languages. A comparative handbook, red. M. Haspelmath, U. Tadmor. Berlin/New York: de Gruyter, 35–54.
  19. Kita, M. 2014. „Coming out. Nowy gatunek na polskiej mapie genologicznej, zdarzenie komunikacyjne, wydarzenie medialne”. W O płci, ciele i seksualności w języku i mediach, red. M. Karwatowska, R. Litwiński, A. Siwiec, B. Jarosz. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 321–341.
  20. Kita, M. 2016. Coming out w polskiej przestrzeni dyskursywnej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
  21. Kłosińska, K., i M. Rusinek. 2019. dobra zmiana *czyli jak się rządzi światem za pomocą słów. Kraków: Wydawnictwo Znak.
  22. Kowalczyk, M., i M. Widawski. 2019. The Dictionary of English Loanwords in Informal Polish. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
  23. Krzyszpień, J. 2010. „Język i emancypacja LGBT: uwagi praktyczne”. W Queer Studies. Podręcznik kursu, red. M. Abramowicz, R. Biedroń, J. Kochanowski. Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii, 139–146.
  24. Langer, S. 1953. Feeling and form: A theory of art developed from philosophy in a New Key. London: Routledge & Kegan Paul.
  25. Leap, W. L., i T. Boellstorff (red.). 2004. Speaking in queer tongues. Globalization and gay language. Urbana and Chicago: University of Illinois Press.
  26. Mańczak-Wohlfeld, E. 1995. Tendencje rozwojowe współczesnych zapożyczeń angielskich w języku polskim. Kraków: Universitas.
  27. Mańczak-Wohlfeld, E. 2010. Słownik zapożyczeń angielskich w polszczyźnie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  28. Markowski, A. 2005. Kultura języka polskiego. Teoria. zagadnienia leksykalne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  29. Niepytalska-Osiecka, A. 2016. „O najnowszych znaczeniach czasowników wyautować i wyautować się”. Poradnik Językowy 6: 77–84.
  30. Nowak, T. Ł. 2014. „Od parodii małżeństwa przez homorodzinę – o kształtowaniu wizerunku rodzin gejów i lesbijek w polskiej prasie codziennej na przykładzie Gazety Wyborczej”, Dziennikarstwo i Media 5: 261–273.
  31. Nowak, T. Ł. 2016a. „Gdzie jest gej? O (nazwach) przestrzeni w pierwszych polskich pismach gejowskich”. Dziennikarstwo i Media 7: 173–185.
  32. Nowak, T. Ł. 2016b. „"Rodzina inaczej". Kształtowanie wizerunku rodzin gejów i lesbijek w prasie katolickiej na przykładzie Naszego Dziennika”. W Język a media. Zjawiska językowe we współczesnych mediach, red. B. Skowronek, E. Horyń, A. Walecka-Rynduch. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, 333–344.
  33. Nowak, T. Ł. 2017. „O kulturowych relacjach między wybranymi nazwami geja”. Etnolingwistyka 29: 245–255.
  34. Nowak, T. Ł. 2019. „Przez język ukrycia po słowo na g. Kim są bohaterowie czasów queer before gay?”. Poznańskie Studia Slawistyczne 16: 193–208.
  35. Nowak, T. Ł. 2020. Język ukrycia. Zapisany socjolekt gejów. Kraków: Universitas.
  36. Omyliński, J. 2012. „Kod seks-czatów i slang gejów. Tajemny język branży”. Portal Na Temat. https://natemat.pl/4759,kod-seks-czatow-i-slang-gejow-tajemny-jezyk-branzy.
  37. Peyron, D. 2018. “Fandom names and collective identities in contemporary popular culture”. Transformative Works and Cultures 28. http://dx.doi.org/10.3983/ twc.2018.1468.
  38. Pisarek, W. 2000. „Polskie słowa sztandarowe i ich publiczność: lata dziewięćdziesiąte”. Zeszyty Prasoznawcze XLIII(3–4): 19–41.
  39. Provencher, D. M. 2007. Queer French: Globalization, language, and sexual citizenship in France. Aldershot: Ashgate Publishing.
  40. Rejter, A. 2013. Płeć – język – kultura. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
  41. Rohde, A., A. Stefanowitsch, i S. Kemmer. 2000. “Loanwords in a usage-based model”. Series B: Applied and Interdisciplinary Papers, Paper No. 296, 1–14. file:///C:/Users/Komputer/AppData/Local/Temp/B296.pdf.
  42. Rodríguez González, F. 2008. “Anglicisms in Spanish male homosexual terminology”. W Anglicisms in Europe. Linguistic diversity in a global context, red. R. Fischer, H. Pułaczewska. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 247–270.
  43. Rodzoch-Malek, J. 2012. W jaki sposób mówi się w polszczyźnie o homoseksualizmie i osobach homoseksualnych? Analiza leksyki na podstawie danych leksykograficznych i tekstowych. Warszawa: Uniwersytet Warszawski. (Rozprawa doktorska.) https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/204/Doktorat-J.Rodzoch-
  44. Szulc, Ł. 2012. “From queer to gay, to querr.pl. The names we dare to speak in Poland”. Lambda Nordica 17(4): 65–98.
  45. Weinreich, U. 1953: Languages in contact. Findings and problems. The Hague: Mouton.
  46. Wilkoń, A. 2000. Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny. Wyd. 2. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
  47. Witkowski, M. 2014. Lubiewo. Korporacja Ha!art.
  48. Witalisz, A. 2015. English loan translations in Polish: word-formation patterns, lexicalization, idiomaticity and institutionalization. Frankfurt am Main: Peter Lang.
  49. Witalisz, A. 2021. „Polish LGBTQ+-related Anglicisms in a Language Contact Perspective”. Studia Anglica Posnaniensia 56: 631–653.
  50. Witalisz, A. 2016. Przewodnik po anglicyzmach w języku polskim. Kraków: TMJP PAN.
  51. Zabawa, M. 2017. English semantic loans, loan translations and loan renditions in informal Polish of computer users. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
  52. Zabłocki, K. 2019. „Luj przyjacielem Dorotki? Meandryczne metarefleksje o tęczowym języku z filologiczno-komparatystycznym przegięciem”. InterAlia 14: 121–135.
Read More
Biografie autora nie są dostępne.
Pobierz PDF
PDF
Statystyki
Przeczytano : 490 Pobrano: 435

Downloads

Download data is not yet available.