Numer

Tom 34 (2020): Socjolingwistyka

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Funkcje i dysfunkcje języka inkluzywnego, ze szczególnym uwzględnieniem asymetrii rodzajowej w języku polskim

https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.34.17
Ignacy Nasalski
Uniwersytet Jagielloński
https://orcid.org/0000-0002-9745-4927

Kontakt: Ignacy Nasalski

ignacy.nasalski@uj.edu.pl

SOCJOLINGWISTYKA, Tom 34 (2020): Socjolingwistyka

Abstrakt

Tekst porusza problem związków rodzaju gramatycznego oraz ewentualnego istnienia bądź nieistnienia związków asymetrii językowo-rodzajowej z myśleniem i organizacją życia społecznego. Powszechne przekonanie głosi, że język nie tylko opisuje, lecz także stwarza rzeczywistość. Brak symetrii rodzajowej prowadzić ma zatem do szeregu negatywnych zjawisk, które utrudniają kobietom udział w życiu publiczno-politycznym lub nawet je z niego wykluczają. Nie negując całkowicie prawdziwości tego poglądu, tekst pokazuje jednak, że wpływ rodzaju gramatycznego i feminatywów na myślenie oraz na sytuację kobiet jest marginalny. Najpełniej przekonuje o tym porównanie z krajami arabskim oraz Iranem. Język arabski cechuje niemal idealna symetria rodzajowa, a w języku perskim brak rodzaju gramatycznego w ogóle – mimo to sytuacja kobiet w obu obszarach kultury arabsko-muzułmańskiej należy do najgorszych na całym świecie.

Słowa kluczowe

język inkluzywny rodzaj gramatyczny płeć gender feminatywy inclusive language grammatical gender sex and gender feminatives
Referencje
  1. AHDR 2005 – United Nations Development Programme. 2005. Arab Human Development Report. Towards the Rise of Women in the Arab World. New York: United Nations Development Programme.
  2. Aitchison, J. 1994. Words in the Mind. An Introduction to the Mental Lexicon. wyd. 2. Oxford, Cambridge: Blackwell.
  3. Anusiewicz, J., i K. Handke, red. 1994. Płeć w języku i kulturze. Wrocław: Wiedza o Kulturze.
  4. Bartmiński, J. 2007. Językowe podstawy obrazu świata. wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
  5. Benson, C., i K. Kosonen, red. 2013. Language Issues in Comparative Education. Inclusive Teaching and Learning in Non-Dominant Languages and Cultures-Sense. Rotterdam, Boston, Taipei: Sense Publishers.
  6. Bilewicz, M., M. Marchlewska, W. Soral, i M. Winiewski. 2014. Mowa nienawiści. Raport z badań sondażowych. Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
  7. Bugajski, M., i A. Wojciechowska. 2000. „Językowy obraz świata a literatura”. W Językowy obraz świata i kultura, red. A. Dąbrowska, i J. Anusiewicz. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 153–156.
  8. Bukowska, X., i B. Markowska. red. 2013. To oni są wszystkiemu winni… Język wrogości w polskim dyskursie publicznym. Warszawa: Wydawnictwo Trio, Collegium Civitas.
  9. Bulandra, A., i J. Kościółek. 2016. Przeciwdziałanie mowie nienawiści. Podręcznik dla środowiska politycznego. Kraków: Stowarzyszenie Interkulturalni PL.
  10. CEB 2008 – Pitts-Taylor, V., red. 2008. Cultural Encyclopedia of the Body, t. 1. Westport: Greenwood Press.
  11. Dąbrowska, A., i J. Anusiewicz, red. 2000. Językowy obraz świata i kultura. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
  12. Dembska, K. 2009. „O nazwach zawodowych kobiet we współczesnym języku rosyjskim”. Slavia Meridionalis 9: 80–87.
  13. Dembska, K. 2010. „O nieporozumieniach komunikacyjnych na przykładzie nazw zawodowych kobiet (na materiale języka polskiego i rosyjskiego)”. Przegląd Rusycystyczny 132 (4): 121–128.
  14. Dembska, K. 2013. „Bramkarka, architektka, polityczka… Kilka uwag o polsko-czeskich analogiach językowych (na przykładzie nazw zawodowych kobiet)”. Bohemistyka 1: 35–48.
  15. Dembska, K. 2018. „Czeskie feminatywy zawodowe i ich polskie ekwiwalenty przekładowe”. W Jednostki języka w systemie i w tekście 2, red. A. Charciarek, A. Zych, i E. Kapela. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 55–66.
  16. EMA 2004 – Ember, C.R., i M. Ember, red. 2004. Encyclopedia of Medical Anthropology. Health and Illness in the World’s Cultures. t. 1: Topics. New York: Kluwer Academic, Plenum Publishers.
  17. GAL – Hellinger, M., i H. Motschenbacher, red. 2001–2015. Gender Across Languages (t. 1: 2001, 2: 2002, 3: 2003, 4: 2015). Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins.
  18. Jakobson, R. 1989. W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism. t. 1. red. M.R. Mayenowa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  19. Karwatowska, M., i J. Szpyra-Kozłowska. 2005. Lingwistyka płci. Ona i on w języku polskim. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
  20. Kasińska-Metryka, A., R. Dudała, i T. Gajewski. 2019. Słowa jak kamienie. Mowa nienawiści, kłamstwo, agresja w sieci. Kompendium wiedzy o języku w życiu publicznym. Kraków, Nowy Targ: ToC.
  21. Kelly, S., i J. Breslin, red. 2010. Women’s Rights in the Middle East and North Africa. Progress Amid Resistance. New York: Freedom House.
  22. Klemensiewicz, Z. 1982. „Tytuły i nazwy zawodowe kobiet w świetle teorii i praktyki”. W Składnia, stylistyka, pedagogika językowa. Wybór prac, red. A. Kałkowska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 729–753.
  23. Kowalski, S., i M. Tulli. 2003. Zamiast procesu. Raport o mowie nienawiści. Warszawa: W.A.B.
  24. Krysiak, P. 2016. „Feminatywa w polskiej tradycji leksykograficznej”. Wrocławskie Rozprawy Komisji Językowej 42: 83–90.
  25. Kubiszyn-Mędrala, Z. 2007. „Żeńskie nazwy tytułów i zawodów w słownikach współczesnego języka polskiego”. LingVaria 1 (3): 31–40.
  26. KwP 2007 – Główny Urząd Statystyczny. 2007. Kobiety w Polsce. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
  27. Lakoff, G. 2011. Kobiety, ogień i rzeczy niebezpieczne. Co kategorie mówią nam o umyśle. tłum. E. Muskat-Tabakowska. Kraków: Universitas.
  28. Łaziński, M. 2006. O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  29. Małocha-Krupa, A. 2018. Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
  30. Mosher, A. 2009. How to Communicate in Gender Inclusive Language. Engage, Rather than Alienate, Your Audience. [b.m.]: Live Life Well Info.
  31. Rayner, I. 2015. Inclusive Language Usage in Feminist Bible Translation. Edmonton: University of Alberta.
  32. Schreck, N., i M. Leach. 1986. Psalms Anew: In Inclusive Language. Winona: Saint Mary’s Press.
  33. Scirghi, T.J. 2000. An Examination of the Problems of Inclusive Language in the Trinitarian Formula of Baptism. Lewiston: Edwin Mellen Press.
  34. SNZP 2015 – Małocha-Krupa, A., red. 2015. Słownik nazw żeńskich polszczyzny. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
  35. Taylor, J.R. 2001. Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej. Kraków: Universitas.
  36. Walton, E. 2016. The Language of Inclusive Education: Exploring Speaking, Listening, Reading and Writing. London: Routledge.
  37. WPL 2014 – OECD. 2014. Women in Public Life. Gender, Law and Policy in the Middle East and North Africa. OECD Publishing.

    WYKAZ ŹRÓDEŁ
    AI – Amnesty International. „Everything You Need to Know About Human Rights”. https://www.amnesty.org/en/latest (10 grudnia 2020).
    BSA – British Sociological Association. „Equality & Diversity”. www.britsoc.co.uk/Equality-Diversity (10 grudnia 2020).
    CII – Chartered Insurance Institute. 2018. „Inclusive Language Guidelines”. www.cii.co.uk/media/10120292/inclusive-language-guidelines.pdf (10 grudnia 2020).
    Eberhard, D.M., G.F. Simons, i Ch.D. Fenning, red. 2020. Ethnologue: Languages of the World. wyd. 23. Dallas: SIL International. http://www.ethnologue.com (10 grudnia 2020).
    HO 2019 – Home Office. 2019. „Country Policy and Information Note Iran: Adulterers”. https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/836919/Iran_-_Adulterers_-_CPIN_-_v3.0__October_2019__-_EXT.pdf (10 grudnia 2020).
    HRW 2020 – Human Rights Watch. 2020.„World Report 2020” https://www.hrw.org/world-report/2020 (10 grudnia 2020).
    „Inclusive Language”. 2020. https://en.wikipedia.org/wiki/Inclusive_language (10 grudnia 2020).
    IPU – Inter-Parliamentary Union IPU Parline. https://data.ipu.org/compare?field=chamber%3A%3Acurrent_women_percent&structure=any__lower_chamber#map (10 grudnia 2020).
    IPU Woman Averages 2020 – IPU Parline. 2020. „Global and Regional Averages of Women in National Parliaments”. https://data.ipu.org/women-averages (10 grudnia 2020).
    Iran HRC – „Female Genital Mutilation in the Islamic Republic of Iran”. www.iranhrc.org/?p=1230 (10 grudnia 2020).
    JFI 2012 – Justice for Iran. 2012. „Mapping Stoning in Muslim Contexts”. www.wluml.org/resource/mapping-stoning-muslim-contexts (10 grudnia 2020).
    „Kobiecość”. 2020. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kobiecość (10 grudnia 2020).
    LSA – Linguistic Society of America. 2016. „Guidelines for Inclusive Language”. www.linguisticsociety.org/resource/guidelines-inclusive-language (10 grudnia 2020).
    Medium – Green, N. „70 Inclusive Language Principles That Will Make You A More Successful Recruiter (Part 1)”. https://medium.com/diversity-together/70-inclusive-language-principles-that-will-make-you-a-more-successful-recruiter-part-1-79b7342a0923 (10 grudnia 2020).
    Rosiak, D. 2012. „Czy murzyn to słowo obraźliwe?”. www.rp.pl/Kraj/307219988-Czy-murzyn-to-slowo-obrazliwe.html (10 grudnia 2020).
    SuR 2015 – Zentralrat Deutscher Sinti und Roma. 2015. „Erläuterungen zum Begriff «Zigeuner»”. https://zentralrat.sintiundroma.de/sinti-und-roma-zigeuner (10 grudnia 2020).
    UN Dispatch. 2013. „Map of the Day: The Countries Where Female Genital Mutilation Is Still Rampant”. www.undispatch.com/map-of-the-day-the-countries-where-female-genital-mutilation-is-rampant (10 grudnia 2020).
    UNC – University of North Carolina at Chapel Hill. „Gender-Inclusive Language”. https://writingcenter.unc.edu/tips-and-tools/gender-inclusive-language (10 grudnia 2020).
    UNICEF. 2014. „Female Genital Mutilation/Cutting: A Global Concern”. www.unicef.org/media/files/FGMC_2016_brochure_final_UNICEF_SPREAD.pdf (10 grudnia 2020).
    UNICEF. 2020. „Female Genital Mutilation in Egypt: Recent Trends and Projections”. https://data.unicef.org/resources/female-genital-mutilation-in-egypt-recent-trends-and-projections (10 grudnia 2020).
    WALS – The World Atlas of Language Structures Online. https://wals.info/feature/30A#2/25.5/148.5 (10 grudnia 2020).
    World Economic Forum. 2019. „Global Gender Gap Report 2020”. www.weforum.org/reports/gender-gap-2020-report-100-years-pay-equality (10 grudnia 2020).
    WSP – Woman Stats Project. www.womanstats.org (10 grudnia 2020).
    WSP Maps – www.womanstats.org/maps.html (10 grudnia 2020).
    Yenicag 2019. „Obrezanie devoček v Irane”. https://yenicag.ru/obrezanie-devochek-v-irane-video/280206 (10 grudnia 2020).
Read More
Biografie autora nie są dostępne.
Statystyki
Przeczytano : 2287 Pobrano: 1648

Downloads

Download data is not yet available.